یائسگی بخشی از زندگی زنان است و زمانی رخ می‌دهد که دوره قاعدگی متوقف می‌شود. این دوره از زندگی زنان آنقدر اهمیت دارد که 18 اکتبر (26 مهر) را روز جهانی یائسگی اعلام کرده‌اند. این به معنای قطع قاعدگی به مدت 12 ماه متوالی است. در حالی که سن متوسط برای یائسگی طبیعی 51 سال درنظر گرفته شده است، برخی اوقات بر اثر بیماری، عوامل ژنتیکی و جراحی، یائسگی زودتر از موعد اتفاق می‌افتد. منظور از زودتر از موعد بودن هم پیش از 40 سالگی است. اما دلایل یائسگی زودرس چیست و آیا اصلا می‌توان از آن پیشگیری کرد؟
دلایل یائسگی زودرس کدام‌ها هستند؟
نارسایی زودهنگام تخمدان: یکی از دلایل پزشکی یائسگی زودرس نارسایی زودهنگام تخمدان است. در نارسایی زودهنگام تخمدان، تخمدان‌ها پیش از 40 سالگی کارکرد طبیعی خود را از دست می‌دهند. زنان دچار نارسایی زودهنگام تخمدان ممکن است هرازگاهی دوره قاعدگی داشته باشند اما معمولا ناباروری را تجربه می‌کنند.
شیمی‌درمانی: یائسگی زودرس همچنین ممکن است در اثر درمان‌های سرطان از جمله شیمی‌درمانی یا پرتودرمانی به لگن ایجاد شود. این درمان‌ها می‌توانند به تخمدان‌ها آسیب بزنند و منجر به نارسایی تخمدان شوند.
خارج کردن تخمدان: جراحی خارج کردن تخمدان نیز در صورتی که هر دو تخمدان خارج شوند یائسگی زودرس را به همراه دارد. جراحی خارج کردن رحم تنها در صورتی باعث یائسگی می‌شود که خونریزی قاعدگی دیگر رخ ندهد. در این موارد تخمدان‌ها همچنان به تولید هورمون ادامه می‌دهند.
دیگر علل نادر یائسگی زودرس عبارتند از: داروها، بیماری‌های مزمن، تومورهای هیپوفیز و هیپوتالاموس، اختلالات روانپزشکی و سایر شرایط نادر و نامشخص.
عوامل خطر یائسگی زودرس را بشناسید
نارسایی زودهنگام تخمدان یک نفر از هر 1000 زن 15 تا 29 ساله و یک نفر از هر 100 زن 30 تا 39 ساله را تحت تاثیر قرار می‌دهد. این موضوع می‌تواند مربوط به عوامل ژنتیکی، بیماری‌هایی مانند بیماری‌های خودایمنی، بیماری تیروئید، عفونت ویروسی، اختلالات هورمونی و حتی اختلالات خوردن باشد. خطر ابتلا به نارسایی زودرس تخمدان در زنانی که سابقه خانوادگی این مشکل را دارند، بیشتر است. زنانی که درمان‌های جراحی یا درمان‌های سرطان انجام می‌دهند که منجر به حذف اندام‌های زنانه می‌شود، در خطر یائسگی زودرس هستند.
برخی زنان علائم یائسگی را با قاعدگی‌های نامنظم تجربه می‌کنند
نشانه‌ها چیست؟
علائم یائسگی زودرس مانند یائسگی طبیعی بوده و عبارت است از:
نوسانات خلقی
گرگرفتگی
خشکی واژن
تغییر در شناخت و حافظه
کاهش میل جنسی
اختلالات خواب
افزایش وزن
تعریق شبانه
درد واژن هنگام مقاربت
دوره‌های نامنظم قاعدگی پیش از یائسگی که می‌تواند سالها قبل از شروع دوره باشد
FSH یائسگی زودرس را نشان می‌دهد
برخی زنان علائم یائسگی را با قاعدگی‌های نامنظم تجربه می‌کنند. در این حالت نیاز به تعیین عملکرد تخمدان‌هاست. به عنوان مثال ممکن است آزمایش‌هایی برای مشخص شدن بارداری یا تعیین بیماری‌هایی مانند تیروئید لازم باشد. سطح هورمون تحریک کننده فولیکول (FSH) اغلب در خون اندازه‌گیری می‌شود تا مشخص شود خانم نزدیک به یائسگی است یا خیر. FSH تخمدان را تحریک به تولید استروژن می‌کند. بنابراین زمانی که سطح استروژن پایین می‌آید این هورمون افزایش پیدا می‌کند. FSH بالای 40 میلی‌لیتر می‌تواند تشخیص یائسگی را قطعی کند. سطح هورمون‌های تخمدان مانند استرادیول نیز ممکن است اندازه‌گیری شود که اگر کمتر از 32 میلی‌لیتر باشد می‌تواند علامت یائسگی باشد.
درمان برخی علائم و نشانه ها
هیچ درمانی برای از بین بردن یائسگی زودرس وجود ندارد و تنها درمان کاهش علائم ناخوشایند و کنترل آنهاست. درمان‌هایی مانند هورمون درمانی، داروهای ضدافسردگی، ژل‌ها و کرم‌های واژینال و حتی فن‌آوری‌های کمک باروری از جمله استفاده از تخمک‌های اهداکننده می‌تواند در کاهش علائم کمک‌کننده باشد.
عوارض ناشی از یائسگی زودرس
زنان مبتلا به یائسگی زودرس با چالش ناباروری مواجه هستند و همین موضوع می‌تواند احساس پریشانی و افسردگی در آنها ایجاد کند. همچنین افزایش خطر ابتلا به پوکی استخوان در زنان با سطح پایین استروژن وجود دارد. زنان مبتلا به یائسگی زودرس مدت زمان طولانی‌تری با کاهش تولید استروژن مواجهند و این خطر بیشتر آنها را تهدید می‌کند. هرچند این خطر با مصرف مکمل‌های کلسیم و ویتامین D و مصرف زیاد کلسیم در رژیم غذایی جبران می‌شود.
استرس یائسگی زودرس می‌آورد؟
براساس پژوهش‌های تازه زنانی که مشکلات اقتصادی دارند 80 درصد احتمال ابتلا به یائسگی زودرس در آنها بیشتر است که علت آن استرسی است که تحمل می‌کنند. گفته شده بین سیستم ایمنی بدن و استرس ارتباطی وجود دارد اما دقیقا مشخص نیست که چه نوع ارتباطی. زنانی که دچار مشکلات اقتصادی هستند اغلب اضافه وزن داشته دیابت دارند یا دچار اختلالات خواب هستند. استرس، رژیم غذایی نامناسب، مصرف مشروبات الکلی و استعمال دخانیات می‌توانند همگی در یائسگی زودرس موثر باشند. استرس همچنین نشانه‌های یائسگی را شدت می‌بخشد. برای بسیاری از زنان یائسگی زودرس می‌تواند باعث غم، اندوه، ترس و اضطراب شود. از دست دادن باروری ممکن است اعتماد به نفس زنان را تحت تاثیر قرار دهد و آنها سیمای خود را در مقابل شریک جنسی و همسرشان تغییر یافته ببینند.
منبع: ninisite.com