یکی از شرایط صحت روزه، نیت روزه است که این قصد و نیت باید تا پایان روزه ادامه داشته باشد و الا موجب باطل شدن روزه می‌گردد.
سوال: آیا اگر روزه‌دار قصد کند که روزه‌اش را افطار کند، اما به هر دلیلی نتواند یا منصرف شود و با این حالت به اذان مغرب برسد روزه‌اش صحیح باشد؟
یکی از شرایط صحت روزه، نیت روزه است که این قصد و نیت باید تا پایان روزه ادامه داشته باشد و الا موجب باطل شدن روزه می‌گردد. و فقها قصد خوردن روزه را به دو گونه بیان می‌کنند:
1. قصد افطار؛ به این معنا که روزه‌دار نیت کند روزه نباشد و از نیت روزه بودن برگردد یا در نگه داشتن روزه مردد شود. که در این صورت مراجع تقلید روزه چنین شخصی را باطل می‌دانند.[1]
2. قصد مُفطر؛ به این معنا که از نیت روزه بودن برنگردد، اما قصد می‌کند یکی از مفطرات و مبطلات روزه، مانند خوردن یا آشامیدن را انجام دهد، که گرچه آن مبطل را انجام ندهد، اما اکثر مراجع تقلید به مجرّد چنین قصدی روزه‌ی وی را باطل دانسته‌اند.[2] اما برخی از فقها[3] می‌گویند: هر چند با این قصد، گناه نموده ولی روزه‌اش صحیح است.[4]
در هر حال، در صورت بطلان روزه، باید قضای آن انجام شود، ولی کفاره ندارد.[5]
پاسخ مراجع عظام تقلید نسبت به این سوال، چنین است:
حضرت آیة الله العظمی خامنه‌ای (مد ظله العالی):
اگر در اثنای روز نیت کند که مفطرى انجام دهد، روزه‌اش باطل است و در عین حال باید تا غروب آن روز از همه‌ی چیزهای باطل کننده‌ی روزه اجتناب کند و بعد از ماه رمضان هم قضای آن روز را بجا آورد.
حضرت آیة الله العظمی مکارم شیرازی (مد ظله العالی):
هرگاه در ماه رمضان یا هر روزه واجب معین دیگر، از نیت روزه برگردد، یا مردد شود که روزه بگیرد یا نه، روزه‌اش باطل می‌شود، همچنین اگر نیت کند چیزی که روزه را باطل می‌کند به جا آورد، مثلاً تصمیم بر خوردن غذا بگیرد، روزه‌اش باطل می‌شود، هرچند اصلاً غذا هم نخورد، مگر این که در آن حال توجه نداشته باشد که فلان عمل روزه را باطل می‌کند.
حضرت آیة الله العظمی سیستانی (مد ظله العالی):
بله، ولی کفاره ندارد.
حضرت آیة الله العظمی نوری همدانی(مد ظله العالی):
نیت قطع یا قاطع موجب بطلان روزه است.
حضرت آیة الله العظمی صافی گلپایگانی (مد ظله العالی):
روزه باطل می‌شود ولی موجب کفاره نیست و لازم است بقیه روز را روزه دار باشد و بعد هم قضاء روزه را بگیرد.
سه سوال از محضر مبارک آیة الله مکارم شیرازی دام ظله:
سوال: همسر بنده از 9 سال پیش که به سن بلوغ رسیده است قضای روزه هایی که بابت عذر شرعی نگرفته بود، نگرفته است و حال 63 روز روزه بدهکار است. آیا عدم گرفتن روزه به دلیل عذر شرعی کفاره دارد؟ اگر آری حال بعد از 9 سال چه مقدار باید پرداخت کنیم؟
علاوه بر قضا برای هر روز فقیری را سیر کند.
سوال: اگر کسی عمداً روزه را باطل کرده باشد باید هم روزه بگیرد هم کفاره جمع بپردازد یا فقط دادن کفاره جمع کفایت می کند؟
علاوه بر قضای روزه کفاره افطار عمدی دارد و کفاره جمع ندارد.
سوال: فردى به دلیل عدم اطّلاع از کفّاره، روزه خود را با جنابت از حرام باطل کرده است. وظیفه این فرد چیست؟
علاوه بر قضا، کفّاره جمع (بنابر احتیاط واجب) مىپردازد، چون علم به بطلان داشته هر چند علم به کفّاره نداشته و علم به کفّاره شرط نیست.
===============================
پی نوشتها:
[1]. ر.ک: امام خمینی، توضیح المسائل (محشّی)، گردآورنده: بنی‌هاشمی خمینی، سید محمدحسین، ج1، ص 890، دفتر انتشارات اسلامی، قم، چاپ هشتم، 1424ق؛ گلپایگانى، سید محمد رضا، مجمع المسائل، ج1، ص 265، دار القرآن الکریم، قم، دوم، 1409 ه ق؛ وحید خراسانی، حسین ، توضیح المسائل، ص 306، انتشارات مدرسه امام باقر (علیه السلام)، قم، چاپ نهم، 1428ق؛ آیت الله سیستانی: (اگر دو مرتبه نیت روزه نکند روزه‌اش باطل مى‌شود و اگر دو مرتبه نیت روزه کند احتیاط واجب آن است که روزه آن روز را تمام کند و بعداً قضاى آن را به جا آورد).
[2]. ر.ک: امام خمینی، توضیح المسائل (محشّی)، گردآورنده: بنی‌هاشمی خمینی، سید محمدحسین، ج1، ص 890؛ وحید خراسانی، حسین، توضیح المسائل، ص 306؛ گلپایگانى، سید محمد رضا، مجمع المسائل، ج1، ص 265.
[3]. آیات عظام امام خمینی و فاضل لنکرانى.
[4]. ر.ک: امام خمینی، توضیح المسائل (محشّی)، گردآورنده: بنی‌هاشمی خمینی، سید محمدحسین، ج1، ص 890.
[5]. فاضل لنکرانى، محمد، جامع المسائل، ج1، ص 145، انتشارات امیر قلم، قم، یازدهم، بی‌تا؛ گلپایگانى، سید محمد رضا، مجمع المسائل، ج1، ص 265.
منابع:
islamquest.net
makarem.ir
tebyan.net