یائسگی زودرس یکی از مشکلاتی است که برخی خانم‌ها به دلایل ژنتیکی یا محیطی آن را تجربه می‌کنند و زندگی‌شان تحت تاثیر آن قرار می‌گیرد. گاهینیز عوارض یائسگی مانند گرگرفتگی و تغییرات هورمونی، می‌توانند خانم‌های یائسه را در سنین پایین‌تر کلافه کنند.
تا همین چند دهه گذشته، محققان گمان می‌کردند یائسگی زودرس، تنها به دلایل ژنتیکی اتفاق می‌افتد اما به تازگی مشخص شده عوامل محیطی مانند استرس یا قرار داشتن در معرض محصولات شیمیایی مختلف هم می‌توانند حدود 2 تا 4 سال سن یائسگی را (حتی در افرادی که سابقه یائسگی زودرس در خانواده آنها وجود ندارد) جلو بیندازند.
یائسگی زودرس مشکلی است که برخی خانم‌ها به دلایل ژنتیکی یا محیطی آن را تجربه می‌کنند
از این رو، در «سفره سالم» این هفته به بررسی عوامل تغذیه‌ای و محیطی مختلفی که می‌توانند در پیشگیری از یائسگی زودرس و کنترل عوارض آن نقش داشته باشند، می‌پردازیم.
علایم یائسگی زودرس
• گرگرفتگی
• تعریق شبانه
• عادت ماهانه نامنظم
• حساسیت‌پذیری بالا
• خارش پوست
• خشکی واژن
• خشکی غیرطبیعی پوست، چشم و دهان
• کاهش مفرط میل جنسی
• درد مفاصل
• گرفتگی‌های عضلانی
به تمام خانم‌های بالای 30 سال توصیه می‌شود مصرف جو، گندم سیاه یا چاودار، سویا، شبدر، رازیانه، نخود و لوبیا قرمز را به‌عنوان منابع غذایی غنی از استروژن در برنامه غذایی هفتگی خود داشته باشند و از مصرف لبنیات کم‌چرب و ماهی هم غافل نشوند
بایدها
1. لبنیات کم‌چرب: محققان با بررسی چند ساله خانم‌های در سن یائسگی یا آنهایی که سابقه خانوادگی یائسگی زودرس را داشتند، دریافتند که مصرف روزانه 2 تا 3 واحد از لبنیات کم‌چرب، مخصوصا پنیر، شیر و ماست کم‌چرب، می‌تواند یائسگی را تا حداقل 5/3 سال در آنها به تعویق بیندازد. آنزیم‌های موجود در شیر گاو، می‌توانند با افزایش سطح استروژن خون باعث پیشگیری از یائسگی زودرس شوند.
2. خوراکی‌های حاوی استروژن: مصرف منظم انواع مواد غذایی حاوی استروژن از 30 سالگی به بعد، می‌تواند هم باعث پیشگیری از یائسگی زودرس شود و هم عوارض ناشی از یائسگی را تا حدی کنترل کند. از این رو، به تمام خانم‌های بالای 30 سال توصیه می‌شود مصرف جو، گندم سیاه یا چاودار، سویا، شبدر، رازیانه، نخود و لوبیا قرمز را به‌عنوان منابع غذایی غنی از استروژن در برنامه غذایی هفتگی خود داشته باشند. این خوراکی‌ها با بالا بردن سطح استروژن بدن، به پیشگیری از چاقی موضعی شکم (در اثر تجمع چربی ناشی از کمبود استروژن) در خانم‌های یائسه کمک خواهند کرد.
3. ماهی: یکی از مشکلات رایجی که معمولا یائسگی زودرس برای خانم‌ها ایجاد می‌کند، خشکی مفصل یا خشکی واژن ناشی از آن و در نتیجه، سخت شدن رابطه زناشویی برای آنهاست. محققان آمریکایی به این گروه از خانم‌ها توصیه می‌کنند حتما مصرف هفته‌ای 2 مرتبه از ماهی‌های چرب را در برنامه غذایی‌شان داشته باشند. اسیدهای چرب امگا3 موجود در این ماهی‌ها به نرم‌تر شدن مفاصل و حتی نرمی واژن کمک می‌کنند و باعث می‌شوند تحمل عوارض ناشی از یائسگی زودرس، ساده‌تر شود.
مصرف انواع مواد غذایی حاوی استروژن از 30 سالگی به بعد، می‌تواند باعث پیشگیری از یائسگی شود
رژیم ضد یائسگی زودرس
نبایدها
1. فتالات‌ها: خیلی از ما عادت داریم به اشتباه، غذا را در ظرف‌های پلاستیکی نگهداری یا گرم کنیم. محققان بر این باورند فتالات‌ها به‌عنوان نوعی ماده شیمیایی در ظروف پلاستیکی به کار می‌روند تا باعث نرمی و انعطاف‌پذیری این محصولات شوند. نفوذ همین فتالات‌ها داخل مواد غذایی، می‌تواند به مرور زمان باعث ایجاد تغییرات هورمونی و یائسگی زودرس، مخصوصا در افرادی با سابقه خانوادگی شود.
از این رو، بهتر است یا از ظرف‌های پلاستیکی بدون فتالات برای نگهداری از مواد غذایی خود کمک بگیرید یا غذای داغ و چرب داخل این ظرف‌ها نریزید یا غذا را مدت بسیار کوتاهی در این ظرف‌ها قرار دهید یا به هیچ عنوان ظروف حاوی فتالات را داخل مایکروفر نگذارید زیرا گرما می‌تواند به سادگی باعث انتقال این ماده شیمیایی داخل غذای شما شود. بهتر است مواد غذایی را در ظرف‌های شیشه‌ای یا استیل ضد زنگ نگهداری کنید.
2. نمک: ابتلا به فشار خون بالا در اثر یائسگی زودرس (و حتی طبیعی) و عوارض قلبی-عروقی ناشی از آن، باعث شده محققان، مصرف نمک و غذاهای فرآوری‌شده که سرشار از سدیم هستند را برای افرادی که سابقه خانوادگی یائسگی زودرس دارند، مناسب ندانند.
3. مواد غذایی آماده و فریزشده: بسیاری از خانم‌های شاغل عادت دارند برای جبران کمبود وقت خود برای پخت انواع غذاها، از مواد غذایی فریزشده و آماده موجود در فروشگاه‌ها برای آشپزی سریع‌تر کمک بگیرند. گاهی هم خودشان در منزل، اقدام به پختن، نیم‌پز کردن و فریز کردن بسیاری از مواد غذایی شامل انواع سبزی و گوشت می‌کنند.
بد نیست بدانید نایلون‌های مخصوص فریز کردن مواد غذایی (چه صنعتی و چه خانگی) هم حاوی فتالات هستند. فتالات موجود در آنها هم می‌تواند به سادگی به مواد غذایی رسوخ کند و احتمال یائسگی زودرس را بالا ببرد. از این رو، بهتر است خانم‌های در معرض یائسگی زودرس، دور مواد غذایی آماده و فریزشده را خط بکشند.
4. چای و قهوه: یکی از عوارض ناشی از تغییرات هورمونی در اثر یائسگی زودرس، به هم خوردن ساعت خواب بدن است. به همین دلیل هم خانم‌هایی که دچار یائسگی زودرس شده‌اند، بیش از دیگران از به هم خوردن چرخه خواب و بیداری‌شان کلافه می‌شوند. از این رو، به این خانم‌ها توصیه می‌شود حجم کافئین موجود در برنامه غذایی‌شان را کم کنند.
مثلا، کمتر از قبل، چای یا قهوه بنوشند یا حتی شکلات تلخ را هم با احتیاط بیشتری میل کنند. این افراد می‌توانند در ساعت‌های پایانی روز، یکی-دو واحد لبنیات را برای افزایش سطح سروتونین مغزشان استفاده کنند تا خواب آرام‌تری داشته باشند.
منبع: هفته نامه سلامت/برترین ها