ویتامین یا هورمون d
ویتامین D یک ویتامین چندان باقاعده نیست و بسیاری از متخصصان آن را یک هورمون استروئیدی هم تلقی می‌کنند. میزان این ویتامین در مواد غذایی پایین بوده و در واقع منابع تامین آن متعدد است.
از مواد غذایی گرفته تا نور خورشید می‌تواند نیاز طبیعی بدن به این ویتامین را تامین کند.
تا پیش از شروع قرن تازه میلادی هیچ معیار درستی برای سنجش میزان ویتامین D در افراد وجود نداشت و پزشکان با قطعیت نمی‌توانستند کمبود آن و میزان شیوع آن را برآورد کنند اما در دو دهه اخیر با پیشرفت تکنولوژی امکان سنجش میزان ویتامین D در بدن افراد نشان داد که کمبود آن در افراد زیادی و تقریبا در همه‌ی کشورهای دنیا شایع است.
آزمایش خون در حال حاضر تنها راه تشخیص کمبود این ویتامین است. ولی به شکل کلی با مرور علایم و مشکلاتی که کمبود این ویتامین ایجاد می‌کند، می‌توان نسبت به رفع و درمان آن اقدام کرد.
علایم و عوارض کمبود ویتامین D
ویتامین D در بسیاری از عملکردهای بدن و اندام‌ها نقشی اساسی دارد. اما کمبود آن در بخش‌های مختلف بدن می‌تواند عوارض مختلفی را به همراه داشته باشد که در چند دسته تقسیم می‌شوند.
ویتامین D یک ویتامین محلول در چربی است. اگر افراد یک عارضه گوارشی داشته باشند که بر روی جذب چربی بدنشان اثر بگذارد، ممکن است در جذب ویتامین‌های محلول در چربی (نظیر ویتامین D) نیز اختلال داشته باشند.
این شامل عوارض روده‌ای چون کرون، سلیاک و حساسیت به گلوتن غیر سلیاک، بیماری التهابی روده است.
تعریق سر یکی از علائم اولیه در کمبود ویتامین D است. در واقع، پزشکان سوالات متعددی را در این زمینه از مادرانی که نوزادشان تازه متولد شده‌اند، می‌پرسند.
تعریق بیش از حد در نوزادان تازه متولد شده که به طور متداول ناشی از تحریک‌پذیری عصبی-عضلانی است، از علائم اولیه کمبود این ویتامین به شمار می‌رود.
یکی از مهمترین نشانه‌های کمبود این ویتامین در سیستم اسکلتی بدن به شکل شکستگی‌های تنشی استخوانی خود را نشان می‌دهد.
کلسیم و ویتامین D هر دو برای تقویت استخوان ضروری هستند. مکانیسم عمل آنها هم این‌گونه است که کلسیم نقش استخوان‌سازی دارد و ویتامین D به جذب کلسیم کمک می‌کند.
ویتامین D در بسیاری از عملکردهای بدن و اندام‌ها نقشی اساسی دارد
شکستگی‌های تنشی ناشی از کاهش تراکم استخوان است و نوعی شکستگی ناکامل است که در اثر نیروهای کم بر استخوان‌های کم تراکم وارد می‌شود.
بر اساس مطالعه‌ای که در سال ۲۰۱۵ انجام شد در نیمی از بیماران مبتلا به شکستگی تنشی پس از انجام تست ویتامین معلوم شد که این افراد دچار کمبود ویتامین D هستند.
همچنین افرادی که احساس درد مزمن و ضعف عمومی می‌کنند باید به کمبود ویتامین D هم مشکوک باشند.
پژوهشگران دریافته‌اند که بین دردهای مزمن و کمبود این ویتامین ارتباط وجود دارد و با یک درمان کم هزینه می‌توان این مشکل را برطرف کرد.
اگر زیاد مریض می‌شوید این فاکتور هم می‌تواند نشانه کمبود ویتامین D در بدن‌تان باشد. به گفته متخصصان ویتامین D پپتیدهایی را در سیستم ایمنی بدن فعال می‌کند که نقش آنها واکنش به میکروب‌ها و عوامل بیماری‌زا است و در صورت کمبود این نوع ویتامین ضعف سیستم ایمنی بدن رخ می‌دهد.
ویتامین D درعین حال تنظیم ژن‌هایی که در تقویت رشد طبیعی پیاز مو نقش دارند را برعهده دارند، بنابراین ریزش مو هم می‌تواند یکی از نشانه‌های کمبود این ویتامین باشد.
ویتامین دی یکی از مواد مغذی است که روی رشد مو تاثیر می‌گذارد. اما در کنار آن ویتامین C و بیوتین هم نقش مهمی در تغذیه مو دارند و باعث می‌شوند مو قوت خود را حفظ کند و ریزش موها کاهش یابد.
به طور خلاصه، نگه داشتن سطح این ویتامین‌ها در اندازه‌ی طبیعی خود، یکی از بهترین راه‌های مبارزه با ریزش مو بنا به دلایل تغذیه‌ای است.
آخرین نشانه کمبود ویتامین D هم یک مشکل روانی است. مطالعات جدید نشان‌دهنده ارتباط بین کمبود این ویتامین و افسردگی است.
برخی محققان معتقدند که در واقع قرار گرفتن در معرض نور خورشید در بالا بردن خوش‌خلقی افراد افسرده نقش دارد. اما برخی متخصصان براین باورند که این ویتامین می‌تواند برای بیماران افسرده‌ای که از کمبود شدید آن رنج می‌برند مفید باشد.
سروتونین، هورمون مغزی که به میزان حوصله و خلق افراد بستگی دارد، در معرض نور روشن افزایش و در زمان نزول نور آفتاب کاهش می‌یابد.
افراد در معرض کمبود ویتامین D
معمولا افراد بالای 50 سال با افزایش سن دچار جذب کمتر ویتامین D پوستی از طریق آفتاب می‌شوند. به خصوص که این افراد بیشتر اوقاتشان را در خانه سپری می‌کنند و کمتر در معرض آفتاب قرار دارند.
ویتامین D مانند هورمون ویتامین، محلول در چربی است.یعنی چربی بدن افراد مانند یک مخزن جمع کننده این ویتامین عمل می کند، لذا افراد چاق نسبت به افراد لاغرتر نیاز به ویتامین D بیشتری دارند.
افراد با پوست تیره هم نیازی 10 برابر افراد با پوست روشن به جذب ویتامین D از طریق نور خورشید دارند.کمبود این ویتامین می‌تواند به اختلالات متابولیسم استخوانی، بیماری قلبی - عروقی، دیابت و حتی سرطان منجر شود.
اگر زیاد مریض می‌شوید می‌تواند نشانه کمبود ویتامین D در بدن‌تان باشد
درمان کمبود ویتامین دی
درمان کمبود این هورمون مصرف و تامین آن از منابع متعدد است. ویتامین دی را می‌توان بصورت خوراکی و یا تزریقی مصرف کرد. تزریق یک آمپول آن می‌تواند نیاز بدن را تقریبا تا شش ماه تامین کند.
یکی از راه‌های تامین ویتامین D از طریق تغذیه است. خوردن مواد غذایی که از نظر منابع ویتامین D غنی هستند، چه مواد غذایی‌ای که به طور طبیعی دارای این ویتامین هستند و چه مواد غذایی غنی شده با این ویتامین می‌تواند برای افراد مفید باشد.
این مواد غذایی شامل زرده‌ی تخم‌مرغ، ماهی‌های چرب مانند سالمون و تن، جگر گوساله یا برخی از انواع پنیر و همچنین لبنیات، غلات، آبمیوه یا سایر نوشیدنی‌های گیاهی غنی شده (مانند شیر بادام) است.
استفاده از مکمل‌های غذایی ویتامین D دومین راهکار برای جبران کمبود ویتامین است. توصیه می‌شود که بزرگسالان زیر ۷۰ سال، در روز ۶۰۰ واحد ویتامین D مصرف کنند و افراد بالای ۷۰ سال نیز روزانه ۸۰۰ واحد دریافت کنند.
اما اگر این کمبود شدید باشد، ممکن است تا زمانی که مشکل بیمار برطرف شود، تا ۴۰۰۰ واحد در روز را تجویز شود.
قرار گرفتن در معرض نور خورشید نیز راه مناسب دیگری برای رساندن ویتامین D به بدن است.
اگر از آن دسته افرادی هستید که همیشه از کرم ضدآفتاب استفاده می‌کنند، در ابتدا ممکن است این کار برای‌تان کمی دشوار باشد، ولی خوب است اگر بتوانید سه بار در هفته و هر بار ۱۵ دقیقه در معرض آفتاب قرار بگیرید
این کار می‌تواند به شما کمک کند تا کمبود ویتامین خود را جبران کنید.
اگر ویتامین دی زیاد مصرف شود ممکن است علائم مسمومیت با آن ایجاد شود که مهمترین آن افزایش سطح کلسیم خون و بروز علائمی مانند تشنگی، ادرار زیاد، تهوع و استفراغ، گیجی و سردرد است.
منبع:hamshahrionline.ir