شخصیت‌شناسی سلفی‌بازها

حتما این روزها بارها و بارها دیده‌اید که در جمع‌های مختلف سلفی‌گرفتن باب شده است. عکس‌های سلفی (تصاویری که توسط خود شخص از خودش گرفته می‌شود) سبکی از عکاسی است که امروزه به یک اپیدمی تبدیل شده و بسیاری از شبکه‌های اجتماعی محیط مناسبی برای انتشار سلفی‌ها به شمار می‌روند، درنتیجه انتشار این تصاویر به شکل باورنکردنی در حال گسترش است.

ضمن اینکه گاهی می‌بینیم بعضی افراد در انتشار سلفی‌ها زیاده‌روی می‌کنند و در هر شرایطی می‌خواهند سلفی بگیرند. به نظر شما ویژگی‌های شخصیتی افراد در میزان گرایش و علاقه‌مندی آنها به سلفی گرفتن چقدر تاثیر دارد؟ دکتر سعید آزادی‌عصر، روانشناس بالینی و مشاور خانواده به شما می‌گوید که کدام شخصیت‌ها بیشتر به سلفی گرفتن علاقه دارند و لایه‌های پنهان شخصیت آنها را برای‌تان روشن می‌کنند.

چه افرادی بیشتر سلفی می‌گیرند؟
افراد با هر شخصیت و با هر ویژگی‌ فردی می‌توانند به گرفتن سلفی علاقه داشته باشند. از آنجا که سلفی گرفتن یک پدیده نوظهور است و پژوهش و تحقیق خاصی مبنی بر اینکه افراد با چه ویژگی‌های شخصیتی بیشتر به گرفتن سلفی روی می‌آورند انجام نشده و اتفاق نظری در این باره نیست، نمی‌توان به‌طور قطع در این باره نظر داد اما احتمال می‌رود افرادی که خیلی به گرفتن سلفی گرایش دارند و به‌طور افراطی از آن استفاده می‌کنند افرادی باشند که مایلند دیده شوند و به نوعی دنبال جلب‌توجه برای دیده شدن هستند.

گاهی هم افرادی که مایلند ارتباط‌های مختلفی را تجربه کنند برای رسیدن به این هدف‌شان از این طریق وارد می‌شوند. می‌توان احتمال داد افرادی که رگه‌های خودشیفتگی در شخصیت آنها غالب‌تر است به گرفتن سلفی تمایل بیشتری نشان دهند. احتمال دارد شخصیت‌های نمایشی و دوری‌گزین هم برای رسیدن به برخی خواسته‌های‌شان به این کار روی بیاورند. احتمال اینکه افراد با اعتمادبه‌نفس پایین هم به این کار علاقه زیادی نشان دهند زیاد است.

افراد توجه‌طلب با اعتمادبه‌نفس پایین
افرادی که دوست دارند دیده شوند و مدام دنبال این هستند که توجه دیگران را به خودشان جلب کنند معمولا اعتمادبه‌نفس پایینی هم دارند. از این رو این افراد برای اینکه بتوانند توانمندی‌ها و حضورشان را در جمع مطرح و توجه و تایید دیگران را متوجه خودشان کنند به کارهایی متوسل می‌شوند که سلفی گرفتن می‌تواند یکی از آنها باشد. این افراد معمولا عکس‌های مختلف با فیگورهای متفاوتی از خودشان می‌گیرند و آنها را در شبکه‌های اجتماعی متعدد به نمایش می‌گذارند.

خودشیفته‌ها
افراد خودشیفته هم معمولا اعتمادبه‌نفس پایینی دارند و این ضعف در اعتمادبه‌نفس را با رفتار خودشیفته‌مآبانه جبران می‌کنند به این شکل که خودشان را محور همه چیز می‌دانند و تنها دیدگاه‌ها، نظرات و تمایلات خودشان را قبول دارند و نهایت تلاش‌شان را می‌کنند که خودشان را برتر و بالاتر از دیگران نشان دهند. سلفی گرفتن می‌تواند یکی از نمودهای رفتاری‌ در افرادی که خصوصیت خودشیفتگی در شخصیت آنها بارزتر است باشد به این ترتیب که آنها با گرفتن یک تصویر ساده از خودشان توجه دیگران را جلب کرده و سعی در نشان دادن و مطرح کردن خودشان در حضور دیگران می‌کنند.

یکی دیگر از ویژگی‌های افراد خودشیفته کنترل‌گری محیط است. این افراد همیشه انتظار دارند بقیه تسلیم نظرات، علایق و خواسته‌های آنها باشند. این افراد معمولا دوست ندارند از دیگران نه بشنوند. هرگونه تایید نشدن و نه شنیدن از جانب دیگران می‌تواند آنها را ناراحت کند و به هم بریزد. گاهی این ناراحت شدن به حدی است که افرادی که آنها را تایید نکرده‌اند یا به آنها نه گفته‌اند را طرد می‌کنند، گاهی هم به آنها عناد ورزیده و با آنها دشمنی می‌کنند. مثلا اگر یک نفر به آنها بگوید سلفی‌ که از خودت گرفتی خوب نیست، یا به‌شدت ناراحت می‌شوند یا سعی می‌کنند خلاف آن را بگویند و به دیگران اثبات کنند عکسی که گرفته‌اند ایده‌آل است.

افراد دوری‌گزین
شخصیت‌های کناره‌گیر و دوری‌گزین هم ممکن است به سلفی گرفتن تمایل زیادی نشان دهند. این افراد کمتر در جمع حضور پیدا می‌کنند و اگر هم در جمعی حاضر شوند سعی می‌کنند حتی‌الامکان دیده نشوند. عمدتا افرادی خجالتی و کم‌حرف‌اند، کمتر نظر می‌دهند و اگر هم سوالی از آنها بشود خیلی کوتاه پاسخ می‌دهند. این افراد خیلی دوست دارند دیده شوند و مورد توجه قرار بگیرند اما چون در ارتباطات اجتماعی واقعی و زنده توانمند نیستند و هنگامی که مستقیم دیده می‌شوند اضطراب سراغ‌شان می‌آید، تمایلی به حضور فیزیکی در جمع ندارند و چون از حضور در دنیای مجازی احساس راحتی بیشتری دارند در شبکه‌های اجتماعی پررنگ‌تر حاضر می‌شوند.

درواقع آنها برای جبران این ضعف و کمبود سعی می‌کنند خودشان را در دنیای مجازی مطرح کنند. از این رو احتمال اینکه عکس‌های زیادی از خود بگیرند و برای نمایش در شبکه‌های اجتماعی قرار دهند بسیار زیاد است. درواقع گرفتن سلفی روش غیرمستقیمی است که باعث می‌شود این افراد احساس کنند در جمع هستند و دیده می‌شوند، اما نه به‌طور مستقیم.

به دنبال آخرین مد
چند وقتی است که سلفی گرفتن مد شده شاید به این دلیل که گوشی‌های جدید این امکان را برای آنها فراهم می‌کند. دسته‌ای از افراد وقتی می‌بینند بقیه این کار را می‌کنند بدون هیچ هدف و انگیزه‌ای آنها هم برای خالی نبودن عریضه دست به سلفی گرفتن می‌زنند و آنها را به معرض نمایش می‌گذارند.

مدگرایی می‌تواند ناشی از کنجکاوی یا تمایل اجتماعی ساده که طبیعت هر فردی است باشد، اما بعضی افراد بدون هیچ آگاهی، هدف و انگیزه‌ای صرفا از یک الگو پیروی می‌کنند و گرایش خام و کورکورانه‌ای دارند تا هر چه را که مد می‌شود دنبال کنند. افراد هرقدر هویت پخته‌تر و قوی‌تری داشته باشند مدگرایی در آنها هدفدارتر و انتخابی‌تر خواهد بود. این افراد هر الگو و مدی را قبل از بررسی و مطالعه پیروی نمی‌کنند. آنها بعد از رسیدن به آگاهی و شناخت در صورت ارزشمند بودن و احساس نیاز کردن دست به انتخاب می‌زنند.

برعکس افرادی که بدون هیچ هدفی و به‌طور افراطی از مد پیروی می‌کنند هویت‌های شخصیتی ضعیفی دارند و با مدگرایی در خود هویت ایجاد می‌کنند. درواقع این افراد سعی می‌کنند با گرایش به گروه‌ها، گرایش‌ها، الگوها و مدهای مختلف خلأهای هویتی خود را پر کنند.

راه فرار از سلفی
گاهی ممکن است در جمع یا گروهی قرار بگیریم و یکی از افراد گروه اقدام به گرفتن سلفی دسته‌جمعی کند. اگر در چنین شرایطی مایل به سلفی‌گرفتن نیستید، باید همان لحظه موافق نبودن‌تان را اعلام کنید و از کسی که می‌خواهد عکس بگیرد خواهش کنید اجازه دهد شما از جمع آنها خارج شوید و بعد عکس بگیرد.

بهترین و مناسب‌ترین واکنش در چنین موقعیتی واکنش آنی و قاطعانه است. نباید نگران باشید که ممکن است با مطرح کردن عقیده و خواسته‌تان دیگران ناراحت شوند. افراد باید بتوانند در چنین موقعیت‌هایی توانایی نه گفتن را داشته باشند. این یک مسئله شخصی است و حق شماست که نظرتان را در این باره بگویید.

با مخالفت افراد چه کار کنیم؟
اگر شما مایل به گرفتن سلفی دسته‌جمعی نباشید بعد از اینکه مخالفت‌تان را با گرفتن سلفی در جمع نشان می‌دهید و از این کار خودداری می‌کنید با واکنش‌ها و عکس‌العمل‌های متفاوتی می‌توانید روبه‌رو شوید. معمولا در این موقعیت‌ها برخورد افراد خشن، تند و اجباری نخواهد بود و کمتر پیش می‌آید که کسی را مجبور به سلفی گرفتن کنند.

بیشتر برخوردها در ابتدا محرک و تهییج‌کننده است و با عباراتی ساده سعی می‌کنند فرد را در معذوریت قرار دهند که آنها را همراهی کند. مثل اینکه؛ «بابا اینکه چیز زیاد مهمی نیست.»، «زیاد سخت نگیر.»، «مگه از چیزی می‌‌ترسی که واکنش نشون می‌دی.» یا ممکن است از این در وارد شوند که «تو آگاهی نداری»، «این یه چیز عادیه و سعی کن به‌روز باشی»، «امل‌بازی در نیار» و. . . مناسب‌ترین واکنش این است که شما اعتمادبه‌نفس‌تان را حفظ کرده و اصطلاحا به کرسی بنشانید.

در برابر صحبت‌ها و نظرات آنها دست به توجیه کردن نزنید. در چنین مواقعی باید توانایی نه گفتن را داشته باشید. در کمال خونسردی روی نظرتان پافشاری کرده و رک و صریح بگویید: «چون علاقه‌ای به این کار ندارم ترجیح می‌دهم آن را انجام ندهم.»  توجه داشته باشید که رک‌گویی با بی‌احترامی متفاوت است. فرد در عین اینکه ادب و احترام اجتماعی را رعایت می‌کند، حق شخصی را برای خودش محفوظ نگه می‌دارد.

خلاقیت به خرج دهید
سلفی گرفتن مثل خیلی از پدیده‌های نوظهور همانطور که می‌تواند جنبه‌های منفی داشته باشد، می‌تواند جنبه‌های مثبت، مفید و سازنده هم داشته باشد. هر فردی اگر به سهم خود هنگام سلفی گرفتن خلاقیتی به خرج دهد هر عکس سلفی می‌تواند یک پیام آموزشی در بر داشته باشد.

بهتر است هنگامی که سلفی می‌گیریم صفات و رفتار پسندیده را نشان دهیم، مثلا یک نفر در سلفی خود آراستگی یا لبخند توأم با مهربانی را نشان دهد، این‌گونه به مخاطب یک انرژی مثبت را منتقل یا یک اندیشه و پیام مثبت و آموزنده را القا می‌کند. اگر این جنبه‌ها را در سلفی گرفتن در نظر بگیریم و پشت هر سلفی یک هدف وجود داشته باشد، می‌توانیم آن را به یک پدیده مثبت بشری تبدیل کنیم که افراد به وسیله آن بتوانند به یکدیگر نیرو، انرژی و الگوهای مثبت ارائه دهند. 

منبع:مجله زندگی ایده آل