در مورد بیماری مولتیپل اسکلروزیس چه می دانید؟

بیماری ام اس یا مولتیپل اسکلروزیس یک بیماری ناتوان کننده‌ی اعصاب مرکزی است که متاسفانه رو به گسترش است.

همه چیز با نشانه‌هایی ساده شروع می‌شود: ضعف در طول ساعات کاری و از یاد بردن نام دوستان. چه می‌شود اگر کسی جلو بیاید و به شما بگوید این‌ها نشانه‌های اولیه بیماری ام اس یا مولتیپل اسکلروزیس است؟!

بیماری مولتیپل اسکلروزیس

نشانه‌های ام اس می‌تواند در ابتدای ۲۰ سالگی شروع شود. این نشانه‌ها موقتی و بدون الگوی مشخصی خواهند بود. این نشانه‌های اولیه در سایر شرایط نیز رخ می‌دهند. بعضی‌ نشانه‌های اولیه هم کلی هستند مثلاً افزایش سطح خستگی عمومی بدن که تشخیص اولیه را دشوار می‌کنند.

بیماری ام اس برای هر کسی می‌تواند رخ دهد. در حال حاضر بیش از ۲.۳ میلیون نفر در سراسر جهان به ام اس مبتلا هستند. از آنجا که تشخیص این بیماری دشوار است احتمالاً این برآورد چندان دقیق نیست چرا که خیلی‌ از افراد حتی نمی‌دانند که به ام اس مبتلا هستند. احتمال ابتلای زنان دو تا سه برابر بیشتر از مردان است. در این بیماری سیستم ایمنی بدن به اعصاب مرکزی حمله‌ور می‌شود و به ارتباط بین مغز و اعضای بدن ضربه می‌زند.

پزشک‌ها هنوز نمی‌دانند چه چیزی باعث آغاز بیماری ام اس می‌شود البته آن‌ها می‌دانند تشخیص زودهنگام بیماری سبب می‌شود تا از آسیب‌های طولانی مدت جلوگیری شود. بنابراین تشخیص نشانه‌های اولیه بسیار حیاتی است.

ضعف بینایی

بیماری مولتیپل اسکلروزیس

زمانی که شما از ساعت نه تا پنج بعد از ظهر پشت میز نشسته‌ و به مانیتور زل می‌زنید کاملاً طبیعی است که چشم‌ها نیاز به فرصتی داشته باشند تا خود را دوباره تنظیم کنند. اما اگر تجاربی مانند: کم نوری، تاری، دوگانگی یا از دست دادن دید مخصوصاً در یک چشم را داشته باشید در حال تجربه‌ی عارضه‌ای به نام نوریت اپتیک هستید که یکی از نشانه‌های عمومی بیماری ام اس در اثر التهاب در اعصاب چشم است.

بعضی‌ها این تجربه را مثل نگاه کردن از میان غبار یا یک شیشه‌ی کثیف توصیف می‌کنند. همچنین ممکن است تجربه‌ی درد یا حساسیت هنگام حرکت چشم را داشته باشید. همین‌طور کاهش قابل توجه تشخیص رنگ‌ها مخصوصاً بی‌نظمی در تشخیص رنگ قرمز و تمایل آن به قرمز خاکستری نیز گزارش شده است. 

شروع نشانه‌های ام اس مرتبط با بینایی عموماً آرام و آهسته شروع می‌شوند. نوریت اپتیک همچنین بدون اینکه مرتبط با بیماری ام اس باشند نیز شروع می‌شود. ممکن است این عارضه در نتیجه یک عفونت، کمبود ویتامین یا سایر بیماری‌های دستگاه ایمنی شروع شود. به هر صورت با مشاهده‌ی این علائم به پزشک مراجعه کنید.

هر کسی هر چند وقت یک بار دچار سرگیجه خواهد شد اما سرگیجه به عنوان یک نشانه‌ی بیماری ام اس بسیار شدیدتر است. وقتی می‌خواهید بلند شوید درست مثل این می‌ماند که یک کیسه سنگ به سرتان برخورد کند. تصور می‌کنید که خودتان یا اتاق در حال حرکت است. درست مثل این می‌ماند که درون یک قایق قرار دارید و با هر حرکتی حالت تهوع سراغتان می‌آید.

البته این سرگیجه‌ها همیشه نشانه‌ی ام اس نیستند. مشکلات داخل گوش، فشار کم خون، پایین بودن میزان قند خون یا کم خونی می‌تواند علت این سرگیجه‌ها باشند.

خستگی مزمن

بیماری مولتیپل اسکلروزیس

روزهایی هستند که خستگی بر شما غلبه می‌کند و نمی‌توانید کاری انجام دهید که یک رویه‌ی کاملاً طبیعی است. اما خستگی ناگهانی که برای هفته‌ها باقی می‌ماند و توانایی شما در انجام کار روزانه را مختل می‌کند داستان کاملاً متفاوتی دارد و نشانه‌ای از تخریب سلول‌های عصبی توسط بیماری ام اس است. حتی انجام دادن کارهای آسان نیز مشکل می‌شود. این خستگی با استراحت از بین نمی‌رود.

مشکلات غده‌ی تیروئید، کمبود ویتامین، کم خونی و سایر شرایط پزشکی هم می‌توانند دلیل این نشانه‌ها باشند. بنابراین اگر خستگی‌ها دامنه‌ی بالایی دارند بهتر است با پزشک مشورت کنید.

کرختی و مور مور شدن

وقتی بدن تحت حمله‌ی شبکه‌ی عصبی قرار دارد پیام‌هایی که مغز به سایر قسمت‌های بدن می‌فرستد مختل یا ناپدید می‌شوند. نتیجه‌ی آن کرختی، بی‌حسی یا مور مور شدن چند روزه‌ی بدن است. بیماران ام اس عموماً حس در بازوها، دستان، پاها و یا صورت خود را از دست می‌دهند. بعضی‌ها گزارش می‌دهند که حس می‌کنند قطرات آب روی اندام‌ها چکانده می‌شود یا اینکه یک حشره درون پوستشان در حال حرکت است.

مشکلات مثانه

افراد مبتلا به ام اس گزارش می‌دهند که حس می‌کنند نیاز بیشتری به تخلیه‌ی خود دارند. گاهی اوقات در طول شب از خواب بیدار می‌شوند و حس می‌کنند که باید به سرویس بهداشتی مراجعه کنند. مشکلات مربوط به مثانه در ۸۰ درصد بیماران ام اس گزارش می‌شود و مشکل در نگه داشتن ادرار همراه با یبوست، اسهال و عدم کنترل در عمل دفع همراه خواهد بود.

هر چند ممکن است این موضوع به عفونت‌های مجاری ادرار یا مصرف مواد ادرارآور ربط پیدا کند. به هر حال با پزشک در این مورد مشورت کنید.

مشکلات شناختی و عاطفی

مشکلات مربوط به خواب، تغییر خلق‌وخو، شرایط خاص پزشکی و سایر اختلالات می‌تواند سبب از دست دادن توانایی‌های ذهنی و عاطفی شما شوند اما حدود ۶۰ درصد مبتلایان به ام اس تجربه‌ی مشکلات شناختی و عاطفی را داشته‌اند. البته از آن‌جا که مغز مرکز سیستم اعصاب است این موضوع کاملاً طبیعی خواهد بود.

در رابطه با توانایی‌های شناختی افراد از ضعف یادآوری، مشکل در چند وظیفگی و مشکل در عدم تمرکز رنج می‌برند. همچنین عدم بیان درست کلمات و مشکل در سازماندهی امور نیز گزارش شده است.

درد عضلانی، ضعف و تشنج

بیماری مولتیپل اسکلروزیس

نیمی از بیمارانی که ام اس دارند دچار دردهای مزمن همراه با تشنج غیرارادی، ضعف غیرقابل توضیح یا سفتی در عضلات هستند. البته این نوع نشانه‌ها در اثر عفونت، فشار عصبی، فتق دیسک و سایر شرایط دستگاه ایمنی نیز رخ می‌دهد.

علل بروز بیماری ام اس

اگرچه متخصصان در مورد علل شروع این بیماری مطمئن نیستند اما اغلب آن‌ها موافقند که سیستم ایمنی به میلین (غشاء چربی عایق رشته‌های عصبی) حمله می‌کند. در ادامه به بررسی دلایل این حمله خواهیم پرداخت

آمار مبتلایان به ام اس براساس موقعیت جغرافیایی متفاوت است. اهالی شمال اروپا و آمریکا نسبت به اهالی جنوب اروپا و آمریکا بیشتر به بیماری ام اس مبتلا می‌شوند. به نظر می‌رسد افرادی که بیشتر در معرض آفتاب قرار دارند ریسک ابتلای پایین‌تری دارند. 

بیماری مولتیپل اسکلروزیس

به نظر می‌رسد قرار داشتن در برابر ترکیبات سمی مثل: حلال‌ها یا فلزات سنگین می‌تواند سبب افزایش ریسک ابتلا شود.

تعدادی از پزشکان به نقش بعضی عفونت‌ها در شروع بیماری ام اس باور دارند. ویروس‌هایی مثل: اپشتین بار (تک هسته) و واریسلا زوستر. هر چند این تئوری‌ها هنوز اثبات نشده‌اند.

مصرف زیاد نمک نیز می‌تواند سبب حمله دستگاه ایمنی شود.

نتیجه‌گیری

افراد مبتلا به بیماری ام اس درست مثل بقیه افراد عمر می‌کنند البته در موارد نادر هم مرگ گزارش شده است. روش‌های درمانی ام اس شامل: فیزیوتراپی، کار درمانی، توانبخشی شناختی و البته راه‌حل‌های پزشکی مانند: تبادل پلاسمای خون و مصرف داروهایی مثل: کورتیکواستروئیدها و اینترفرون بتا است.