تحقیقات جدید نشان داده مفهوم “عروس‌های جهادی” که شستشوی مغزی داده می‌شوند، بسیار ساده‌لوحانه است.
زنان و دختران با وعده‌های پیچیده و گمراه‌کننده این گروه تروریستی مبنی بر “قدرتمند شدن” به آن‌ها می‌پیوندند.
موسسه تحقیقات دفاعی و امنیت سلطنتی انگلستان (RUSI) دلایل سفر صدها زن اروپایی به سرزمین‌های داعش را “پیچیده” توصیف کرد. “امیلی وینتربوثام” یکی از اعضای این مرکز گفت استفاده از اصطلاح “عروس جهادی” برای توصیف تمام زنان داعشی مناسب نیست. او گفت: “تحقیقات ما نشان داده این روایت بر تصور مردم از افراط‌گرایی زنان تأثیر گذاشته است. اکثر افرادی که با آن‌ها مصاحبه کردیم اعتقاد داشتند زنان در رسانه‌های اجتماعی فریب می‌خوردند که با آن‌ها ازدواج می‌کنند و در این روایت مردها “آدم بد” داستان هستند.”
“در اذهان عمومی افراط‌گرایی مردها پذیرفته‌شده است، اما در افراط‌گرایی زنان تفکرات انفعالی موج می‌زند… اما در حقیقت فرآیند تصمیم‌گیری این زنان تنها بر اساس فریب خوردن و شستشوی مغزی نیست- این تصمیم بر پایه منطقی روشن استوار است.”
دیگر دلایل احتمالی شامل این موارد می‌شوند: “رد فمینیسم غربی، تماس آنلاین با ستیزه‌جویانی که وعده ازدواج ماجراجویی می‌دهند، نفوذ خانواده و دوستان، پیروی از ایدئولوژی داعش، ساده‌لوحی و خوش‌بینی عاشقانه و فرصت شرکت در ماجرایی جدید، هیجان‌انگیز و غیرقانونی.”
“خدیجه دره محمود” و همسر داعشی‌اش در سوریه
پس از صحبت با افرادی که زنان هوادار داعش را می‌شناختند یا در برنامه‌های مبارزه با افراط‌گرایی کار می‌کردند، فهمیدند که زنان داعش را علیرغم زورگویی و خشونت علیه آن‌ها، منبع “قدرتمند شدن” می‌دانند.
برخی افراد حاضر در این پژوهش پاسخ دادند که این دسته از زنان “به دنبال راهی برای به چالش کشیدن هنجارهای جنسیتی (هم‌سنتی و هم غربی) بودند و دنبالِ هویتِ جدید برای خود می‌گشتند.”
جوامع معتقدند این تمایل به دلیل “پذیرفته نشدن در جامعه” است، به‌خصوص در کشورهایی مانند هلند و فرانسه که بستن روبند ممنوع است و برخی زنان حس می‌کنند در مسائل دینی و اعتقادی خود سرکوب می‌شوند.
تحقیقاتی که اخیراً بر بازگشت ستیزه جویان خارجی متمرکز شده، به این نتیجه رسیدند که هراس و نارضایتی از حملات تروریستی، ضعف اقتصادی، عدم انطباق و ناهم‌خوانی با جامعه، از دیگر عامل مؤثر در افراط‌گرایی هستند.
عدم پذیرش در جوامع مسلمان و مخصوصاً اختلاف میان اعضای خانواده که به‌اندازه کافی معصوم به نظر نمی‌رسند، دلیل دیگرِ ایجاد حس تعلق به داعش در زنان است که سبب می‌شود با عضویت در این گروه احساس قدرت کنند.
خانم وینتربوثام گفت افرای که در خانواده‌های شدیداً مذهبی زندگی می‌کنند نیز در برابر تبلیغات داعش آسیب‌پذیرند، زیرا آزادی کمتری برای خروج از آن فضا دارند و وقت بیشتری را در معرض تبلیغات آنلاین گروه‌های رادیکال صرف می‌کنند.
“با زنانی صحبت کردیم که افراطی نشده بودند، اما درک می‌کردند که چرا برخی دخترها به سوریه و عراق سفر کردند تا به‌عنوان “مسلمانان خوب” زندگی کنند. داعش در ایجاد این تصویر در ذهن زنان موفق بوده. ازدواج و ساده‌لوحی تنها دلایل این گرایش نیستند. زنان می‌گویند: ‘این کار در راستای دین و عقاید سیاسی‌ام است و دوست دارم آن‌طور که خود می‌خواهم زندگی کنم.”
کارشناسان مفهوم “قدرتمند” شدن را با تصور غالب زنان غیرمسلمان غربی متفاوت می‌دانند. زنان می‌گویند ‘این کار به من قدرت می‌دهد’، اما وقتی به سرزمین داعش می‌رسند قرار نیست چنین اتفاقی بیفتد.
داعش تمرکز ویژه‌ای به جذب زنان داشته زیرا برای تشکیل خلافتِ کارآمد به نقش آن‌ها به‌عنوان همسر و مادر نیاز دارد. آن‌ها ابزاری برای تولید نسل بعدیِ تروریست‌ها هستند.
تحت قوانین داعش، زنان سنگسار شده‌اند، شلاق‌خورده‌اند و کشته‌شده‌اند. حداقل می‌دانیم یکی از عروس‌های جهادی به نام “سامرا کینسوویچ” (نوجوان اتریشی) که قصد فرار از خلافت را داشت، تا حد مرگ کتک خورد.
بااینکه نقش زنان در سرزمین‌های داعش شدیداً محدود است و لباس، حرکات و تمام اعمال آن‌ها به‌شدت کنترل می‌شود، اما تعصب و تابعیت آن‌ها با آزادی‌های محدود پاداش داده می‌شود: مانند ورود به نیروهای محدودِ پلیس زنان یا اجازه حضور در فضای مجازی برای جذب “خواهران”.
زنان بریتانیایی جزو برجسته‌ترین رادیکالیزرهای آنلاین هستند. ازجمله “بیوه سفید” یا “سالی جونز” که بنا به گزارش‌ها سعی دارد از رقه فرار کند؛ و “خدیجه دره محمود” دانشجوی سابق اسکاتلندی که به دلیل فعالیت‌های آنلاینش تحت تحریم‌های بین‌المللی قرار گرفته است.
او با نام مستعار ” ام الیث” در رسانه‌های اجتماعی و وبلاگ‌ها فعالیت می‌کرد و خواستار حملات تروریستی می‌شد. او زندگی در سرزمین‌های داعش را رؤیایی توصیف می‌کرد و دستورالعمل‌های دقیقی برای سفر به سوریه و عراق در اختیار زنان قرار می‌داد. او می‌نوشت: “ما آفریده شدیم تا همسر و مادر باشیم. جامعه غربی این موضوع را با تبلیغات فمینیستی مخفی کرده است.”
این روایت نمونه‌ای از تبلیغات داعش است که زنان را حامیان باارزشی به تصویر می‌کشد و از شأن و شکوه آن‌ها از دید همسرانشان می‌گوید. با کاهش قلمرو، در مقاله‌ای جدید به زنان دستور داده شده “حامی باشند، نه عاملِ تضعیف روحیه: “یک همسر و مادر وفادار باید در برابر شوهر و فرزندش این‌گونه باشد، باید آن‌ها را در راه جهاد علیه دشمنان خدا قرار دهد تا بتوانند از فرمان خدا پیروی کنند. بدین ترتیب او نیز سهمی از ثواب جهاد شوهرش خواهد برد.”
تعداد زنانی که در قلمرو داعش زندگی می‌کنند مشخص نیست. گزارشی در سال ۲۰۱۴اعلام کرد هجده درصد از اعضای اروپایی داعش را زنان تشکیل می‌دهند. باور بر این است که اکنون این عدد به ۵۵۰ نفر رسیده است.
“خدیجه محمود” و زن دیگری در سوریه، عکس منتشرشده در توییتر (۲۰۱۴)
پلیس لندن اعلام کرد تا اوایل سال ۲۰۱۵ بیش از ۵۶ زن و دختر از انگلیس به عراق و سوریه سفر کردند. پلیس معتقد است تعداد این زنان از آن سال به بعد به میزان چشمگیری افزایش‌یافته.
تحت نظر گرفتن مسیرهای سفر به عراق و سوریه و افزایش بازداشت‌های پیشگیرانه، خروج آن‌ها از کشور را متوقف کرده، اما هر روز تعداد بیشتری از زنان در حملات تروریستی خانگی دخیل می‌شوند.
دختر ۱۷ ساله لندنی که سعی داشت به سوریه سفر کند، به همکاری با داعش برای طرح‌ریزی حمله تروریستی در انگلیس متهم شد. ماه اوت سال گذشته که از سفرش به سوریه ممانعت شد، او از طریق اسکایپ با مردی به نام “اسماعیل” ازدواج کرده بود که روش استفاده از اسلحه، نارنجک‌های دستی و بمب‌های دست‌ساز را به او آموزش می‌داد.
RUSI اعلام کرد که زنان در حملات سال ۲۰۱۶ پاریس دخالت داشتند و تعدادی از توطئه‌های برملا شده، فرضیه‌ی “انفعال زنان در افراط‌گرایی” را زیر سؤال می‌برد.