آنافیلاکسی(Anaphylaxis) یا شوک آلرژیک عبارت است از یک پاسخ آلرژیک شدید به داروها و بسیاری از مواد آلرژی‌زای دیگر که زندگی فرد را به خطر می‌اندازد. آن دسته از واکنش‌های آلرژیکی که تقریباً بلافاصله رخ می‌دهند معمولاً شدیدترین هستند.
تاریخچه :لغت "آنافیلاکس" را چارلز ریچت (Charles Richet) در سال 1902 ابداع کرد، سپس این لغت به "آنافیلاکسی" به دلیل تلفظ بهتر آن، تغییر کرد. بعدها چارلز ریچت در سال 1913 جایزه نوبل پزشکی و فیزیولوژی را به دلیل تحقیقاتش در مورد آنافیلاکسی دریافت کرد.
اما خود واکنش از زمان های بسیار قدیم گزارش شده است. این لغت از زبان یونانی، و کلمه های یونانی ana "درمقابل"، و phylaxis "محافظت"، گرفته شده است.
خارش تمام بدن و اغلب همراه با کهیر یکی از علائم بیماری آنافیلاکسی است
علل بیماری آنافیلاکسی
خوردن یا تزریق ماده‌ای که به آن حساس هستید. پاسخ آلرژیکی که برای خنثی کردن یا خلاص شدن از شر این ماده از سوی بدن داده می‌شود خود منجر به بروز یک نوع واکنش بسیار بیش از حد عادی شده که گاهی زندگی را نیز در معرض خطر قرار می‌دهد.
آن چیزهایی که بیشتر باعث بروز این گونه واکنش می‌شوند عبارتند از:
◊ ورزش
◊ واکسن‌ها
◊ گرده گیاهان
◊ غذاها، به خصوص تخم‌مرغ، باقلا، لوبیا، غذاهای دریایی، و میوه ها
◊ انواع داروها، به خصوص پنی سیلین. تزریق دارو با خطر بیشتری همراه است تا قرص و کپسول یا قطره
◊ گزش یا نیش حشرات مثل انواع زنبور، مورچه های گزنده، و برخی عنکبوت ها
◊ موادی که در بعضی از انواع عکس‌برداری تزریق می‌شوند.
عوامل تشدید کننده بیماری آنافیلاکسی
¤ سابقه آلرژی خفیف به چیزهایی که در بالا ذکر شد.
¤ سابقه اگزما، تب یونجه، یا آسم
علایم شایع آنافیلاکسی
امکان دارد علایم زیر در عرض چند ثانیه یا چند دقیقه پس از مواجهه با ماده‌ای که به آن آلرژی شدیدی دارید رخ دهند:
• حالت سوزن سوزن شدن یا کرختی اطراف دهان
• عطسه
• سرفه یا خس‌خس سینه
• ورم صورت و دست‌ها
• احساس اضطراب
• نبض ضعیف و تند
• دل پیچه در ناحیه معده
• خارش تمام بدن و اغلب همراه با کهیر
• اشک ریزش
• احساس گرفتگی در سینه
• ورم یا خارش دهان و گلو
• تپش قلب
• غش
• از دست دادن هوشیاری
عواقب مورد انتظار
با درمان فوری و به موقع، کاملاً بهبود می‌یابید.
عوارض احتمالی بیماری آنافیلاکسی
در صورت عدم درمان فوری و به موقع، امکان دارد آنافیلاکسی منجر به شوک، ایست قلبی، و مرگ شود.
راههای تشخیص بیماری آنافیلاکسی
تشخیص بیماری آنافیلاکسی
آنافیلاکسی به کمک یافته‌های پزشکی و بالینی قابل تشخیص است. هرگاه یکی از سه مورد زیر ظرف چند دقیقه یا ساعت پس از تماس با ماده آلرژی زا رخ دهد به احتمال زیاد فرد دچار آنافیلاکسی است:
· درگیری پوست یا بافت‌های مخاطی به علاوه مشکلات تنفسی و یا افت فشار خون
· تعداد دو یا بیشتر از علائم زیر:
- درگیری پوست و مخاطب
- مشکلات تنفسی
- فشار خون پایین
- مشکلات مربوط به معده و روده
· افت فشار خون پس از تماس با ماده آلرژی زا معلوم اگر شخصی واکنش بدی به گزیدگی حشرات و یک دارو نشان دهد، آزمایش‌های خون برای ترایپتیس یا هیستامین (که از مست سل‌ها آزاد شده است) می‌تواند در تشخیص آنافیلاکسی مؤثر باشد.
هرچند این آزمایش‌ها در مواردی که عامل آلرژی غذا است یا شخص فشار خون نرمال دارد چندان مؤثر نیستند،و نمی‌توانند مانع تشخیص آنافیلاکسی شوند.
هنگام مشاهده توقف تنفس در آنافیلاکسی فوراً تنفس دهان به دهان را آغاز کنید
درمان بیماری آنافیلاکسی
اگر علایم آنافیلاکسی را در فردی مشاهده کردید و دیدید که تنفس وی متوقف شد:
ο اورژانس را خبر کنید یا به فرد دیگری بگویید این کار را انجام دهد. (اگر این اتفاق برای یک کودک افتاده است، قبل از خبر کردن اورژانس، اقدامات احیا را به مدت یک دقیقه انجام دهید.)
ο فوراً تنفس دهان به دهان را آغاز کنید.
ο اگر قلب ضربان ندارد، ماساژ قلبی بدهید.
ο تا زمانی که کمک نرسیده است، عملیات احیا را ادامه دهید.
ο هرگاه دارویی را مصرف می‌کنید، نسبت به امکان بروز واکنش آلرژیک هوشیار باشید و آمادگی این را داشته باشید که به محض بروز علایم اقدامات لازم را انجام دهید. اگر قبلاً دچار واکنش آلرژیک شدید شده‌اید، همیشه کیت آنافیلاکسی همراه داشته باشید.
ο درمان طولانی مدت مستلزم حساسیت‌زدایی است.
داروها
* تزریق اپی نفرین (آدرنالین) تنها درمان فوری مؤثر است.
* داروهایی مثل آمینوفیلین، کورتیزون، یا آنتی هیستامین ها، که پس از آدرنالین تزریق می‌شوند، جلوی بازگشت علایم حاد را می‌گیرند.
فعالیت در زمان ابتلا به این بیماری
به محض بهبود علایم حمله، فعالیت در زمان ابتلا به این بیماری های عادی خود را از سر بگیرید. اما اگر علایم دوباره برگشتند، باید 24 ساعت تحت‌نظر باشید.
رژیم غذایی
از خوردن غذاهایی که به آنها آلرژی دارید خودداری کنید.
درچه شرایطی باید به پزشک مراجعه نمود؟
- اگر شما یا یکی از اعضای خانواده تان علایم آنافیلاکسی را بروز داده‌اید. این یک اورژانس است! فوراً درخواست کمک اورژانس نمایید.
- اگر دچارعلایم جدید و نامنتظره بروز کرده‌اند. داروهای مورد استفاده در درمان ممکن است عوارض جانبی به همراه داشته باشند.
همیشه یک دست‌بند مخصوص داشته باشید که روی آن آلرژی شما مشخص باشد
پیشگیری از شوک آلرژی
اگر سابقه ابتلا به آلرژی را دارید:
♦ پیش از تجویز هر نوع دارویی، این آلرژی را به پزشک یا دندانپزشک بگویید.
♦ پیش از اینکه دارویی به شما تزریق شود، از نوع آن مطلع شوید و حساسیت خود را بگویید.
♦ همیشه و در همه جا یک کیت آنافیلاکسی به همراه داشته باشید.
♦ اگر به گزش حشرات آلرژی دارید، هنگام بیرون رفتن، لباس‌های مناسب بپوشید.
♦ همیشه یک دست‌بند یا گردن آویز مخصوص داشته باشید که روی آن آلرژی شما مشخص باشد.
گردآوری: بخش سلامت بیتوته
منابع:irteb.com
kolbeyesalamati.com