گل گاوزبان (Echium) گیاهی است خودرو که اغلب در دامنه کوه های البرز می روید و در حال حاضر نیز به شکل صنعتی کشت می شود. این گیاه دارای گونه های زیادی است و به دلیل خواص دارویی فراوان و گل های زیبا، بسیاری از خانواده ها آن را در باغچه هایشان می کارند. برگ ها و گل ها بخش های مصرفی این گیاه را تشکیل می دهند.
گل‌گاوزبان، گیاهی است علفی و یک‌ساله که ارتفاع ساقه آن تا 60 سانتی‌متر می‌رسد، ساقه آن شیاردار و خاردار و برگ‌های آن ساده و مخملی، و پوشیده از تارهای خشن است که هنگام چیدن گیاه، گزیدگی ملایمی در دست‌ها احساس می‌شود.
گل‌گاوزبان، تقویت‌کننده اعصاب و روان و حواس پنجگانه، و نشاط‌آور است
گل‌گاوزبان واقعی، شبیه گل انار بوده و تخم آن حلقوی شکل و لعابی است، دارای دم سفید و گلبرگ‌های بنفش و لاجوردی است.
این گیاه به‌صورت خودرو در دامنه‌های البرز می‌روید و با آنچه در سایر نقاط ایران و جهان می‌روید کاملاً متفاوت است، گیاه مشابه گل‌گاوزبان، «گاوزبان» است که در آمریکا و اروپا و برخی نقاط ایران مثل تبریز و اصفهان می‌روید.
گل‌های این گیاه کمی کوچک‌تر از گل‌گاوزبان و مدور است، خواص این‌دو گیاه با یکدیگر فرق دارد. به‌عنوان مثال گیاه «گاوزبان» دارای شوره است، و عرق و ادرار را زیاد می‌کند، در حالی‌که گیاه اصلی در واقع کنترل‌کننده وضعیت تعریق و ادرار است.
برای این گیاه، فواید زیادی نام برده‌اند، مهم‌ترین آن‌ها که به اثبات رسیده و تقریباً تمامی اطبا از گذشته تا حال بر آن توافق دارند؛ عبارت است از:
1- تقویت‌کننده اعصاب و روان و حواس پنجگانه، و نشاط‌آور است.
2- در درمان اختلال حواس کاربرد فراوانی دارد.
3- شکم را نرم و کیسه صفرا را باز می‌کند، اَخلاط سوخته سوداوی را از معده خارج و عوارض آن را از بین می‌برد.
4- در تنظیم اختلالات ادراری و تعریق، موثر است.
5- برای درمان سرماخوردگی، تنگی نفس و گلودرد، مفید است؛ به‌ویژه زمانی‌که با عسل طبیعی مخلوط شود.
6- برگ تازه آن برای درمان جوش‌های چرکین دهان اطفال، برفک، سستی بیخ دندان و رفع حرارت دهان موثر است.
7- عرق گل‌گاوزبان برای امراض سوداوی، وسواس و خفقان مفید است.
8- دارای منیزیم بوده و از سرطان پیشگیری می‌کند.
گل گاو زبان، برای درمان سرماخوردگی، تنگی نفس و گلودرد، مفید است
منیزیم موجود در گل گاوزبان ضدسرطان بوده و به دلیل دارا بودن «آلکوالویید» می تواند ضد حساسیت، ضد روماتیسم و ضد التهاب باشد.
در برخی کشورها برگ های تازه گل گاوزبان را به علت داشتن مقادیری ویتامین C داخل سالاد می ریزند. گل های تازه این گیاه نیز بویی شبیه خیار دارد و وقتی در آب خیسانده شود و با آب لیمو و شکر مخلوط شود، مصرف آن برای روزهای گرم بسیار نشاط انگیز و خنک کننده است.
گل گاوزبان علاوه بر خواص درمانی فوق تصفیه کننده خون، ضداسپاسم، محرک غدد آدرنال، مقوی قلب و عروق، نرم کننده مجاری تنفسی، خلط آور، شیرافزا و مسهل بوده، ولی به دلیل دارا بودن آلکوالویید برای زنان باردار و کودکان مضر است.
برای استفاده از این گیاه، کافی است مقداری گل‌گاوزبان(دو تا پنج مثقال) را با نیم لیتر آب جوش، همانند چای روی حرارت غیر مستقیم بخار کتری یا سماور گذاشته و بگذارید تنها 10 دقیقه دم بکشد، بهتر است پس از دم‌کشیدن، ده دقیقه بماند و بعد آن را میل کنید، زیرا در این صورت است که دمنوشِ شما لعاب بسته و خوشطعمتر می‌شود.
گردآوری:بخش سلامت بیتوته
منابع:
tabnak.ir
pezeshk.us