بیوگرافی قاسم بن حسن
بیوگرافی قاسم بن حسن
بیوکده:نام : قاسم بن حسن
زادگاه : مدینه
درگذشت : دهم محرم سال ۶۱ق
مدفن : کربلا
محل زندگی : مدینه
پدر : امام حسن (ع)
قاسم بن حسن (شهادت ۶۱ق) از فرزندان امام حسن مجتبی علیه‌السلام است که در واقعۀ کربلا به شهادت رسید. او در شب عاشورا در پاسخ عمویش که نظر او را در مورد مرگ پرسید، مرگ را شیرین‌تر از عسل دانست. در محافل عزاداری و روضه خوانی سیدالشهداء، مشهور است که وی با یکی از دختران امام حسین(ع) ازدواج کرده بود. محققان در صحت این گزارش تردید دارند و برخی آن را نادرست دانسته‌اند. در عرف عزاداری شیعیان ایران، شب ششم محرم به قاسم اختصاص دارد.
تاریخ ولادت قاسم بن حسن ثبت نشده است، اما در کتاب‌های تاریخی و در مقاتل در مورد سن او اظهار نظرهایی شده است؛ در مقتل خوارزمی آمده است که وی به سن بلوغ نرسیده بود،[۱] و در لباب الانساب سن وی ۱۶ ثبت شده است.[۲]
شیخ مفید، مادر قاسم و عبدالله بن حسن و عمرو بن حسن را یک کنیز می‌داند،[۳] ولی در مقاتل الطالبین، مادر او و ابوبکر بن حسن مشترک دانسته شده است.[۴]
شب عاشورا
شب عاشورا، پس از آن که امام حسین(ع) به یارانش خبر داد که در روز بعد همگی کشته می‌شوند، قاسم بن حسن از عموی خود پرسید که آیا من نیز فردا کشته خواهم شد؟ حضرت پاسخ داد فرزندم مرگ در نزد تو چگونه است؟ وی گفت مرگ در نزد من از عسل شیرین‌تر است. حضرت فرمود: آری، تو نیز فردا به شهادت خواهی رسید.[۵]
شهادت
سید بن طاووس در لهوف حضور قاسم بن حسن در میدان جنگ و شهادت وی را چنین نقل کرده است:
- راوی میگوید در این هنگام جوانی خارج شد که صورتش چونان قرص ماه بود و به جنگ پرداخت. ابن فضیل ازدی ضربه‌ای بر سر او زد که سرش را شکافت و جوان بر صورت افتاد. فریاد زد یا عمّاه! حسین(ع) مانند باز شکاری خود را بدو رساند و مانند شیری خشمگین حمله برده، ابن فضیل را با شمشیر زد، او دستش را سپر کرد، دستش از آرنج قطع شد. فریادی زد که همه لشکریان صدای او را شنیدند و لشکر کوفه برای نجات او حمله آورد، اما زیر دست و پای آنان به هلاکت رسید.
- راوی میگوید گرد و غبار که فرو نشست، حسین(ع) را دیدم که بالای سر آن جوان ایستاده است و او در حال جان کندن بود.
- حسین(ع) گفت لعنت خدا بر گروهی که تو را کشتند، در روز قیامت پدرت و جدت از آنها خونخواهی خواهند کرد. سپس فرمود به خدا قسم بر عمویت سخت است که او را صدا بزنی اما او اجابت نکند یا اگر اجابت کند، سودی نداشته باشد؛ به خدا قسم امروز روزی است که دشمنان عمویت فراوان و یارانش اندکند!
- سپس آن جوان را بر سینه گرفت و او را نزد دیگر کشته شدگان بنی هاشم[۶] در کنار علی اکبر فرزندش خواباند.[۷]
ابوالفرج اصفهانی قاتل وی را عمرو بن سعید بن نفیل ازدی معرفی می‌کند.[۸]
روضه عروسی قاسم
مطهری می‌نویسد: یکی از اموری که از تعزیه خوانیهای قدیم ما هرگز جدا نمیشد، عروسی قاسم بود، قاسم نوکدخدا، یعنی نوداماد، قاسم نوداماد؛ درصورتی که این قضیه در هیچ کتابی از کتاب‌های تاریخی معتبر وجود ندارد. این مرد عالم، حاجی نوری، میگوید: اول کسی که این قضیه را در کتابش نوشته است، ملاحسین کاشفی بوده در کتابی به نام «روضة الشهداء» و اصل قضیه دروغ و صددرصد دروغ است.[۹]
پانویس
==========================================================================
- المکّی، ج۲، ص۳۱
- البیهقی، ج۱، ص۴۰۱
- شیخ مفید، ج۲، ص۲۰
- اصفهانی، ص۹۲
- مطهری، ج۱۷، ص۸۱ - ۸۲
- سید بن طاووس، ص۶۸ – ۶۹
- مقاتل الطالبیین،ص:۹۳
- مقاتل الطالبیین،ص:۹۳
- مطهری، ج۱۷، ص۷۷
- یخ مفید، الارشاد فی معرفة حجج الله علی العباد، قم: موسسة آل البیت لإحیاء التراث، ۱۴۱۶ق / ۱۹۹۵م.
- اصفهانی ابوالفرج، مقاتل الطالبین، شرح و تحقیق: سید احمد صقر، انتشارات الشریف الرضی، قم، ۱۴۱۶ق / ۱۳۷۴ش.
- البیهقی ابوالحسن علی، لباب الانساب، تحقیق: سید مهدی رجائی، انتشارات کتابخانه آیت الله مرعشی، قم، ۱۴۱۰ق.
- المکّی ابی المؤید الموفق بن احمد، مقتل الخوارزمی، تحقیق: شیخ محمد سماوی، انتشارات انوار الهدی، قم، ۱۴۱۸ق.
- علی بن موسی بن جعفر بن محمد بن طاووس (سید بن طاووس)، مقتل الحسین علیه‌السلام المسمی باللهوف فی قتلی الطفوف، موسسة الاعلمی للمطبوعات، بیروت، ۱۴۱۴ق / ۱۹۹۳م.
- مطهری مرتضی، مجموعه آثار شهید مطهری.