تا به حال شده فرزندتان از اینکه قد کوتاه یا بلندی دارد یا اینکه موهایش کم پشت است یا بینی بزرگی دارد یا عینکی است به شما گله کند؟ بسیاری از این ویژگی ها ذاتی است و گرچه برای برخی درمان ها و روش های پیشگیری وجود دارد، اما باید واقعیتی را پذیرفت و با آن کنار آمد. اگر این مهارت مهم را به بچه ها نیاموزید قطعا او در کنار آمدن با دیگر واقعیت های زندگی اش مشکل خواهد داشت. آیا می دانید چطور باید به فرزندتان کمک کنید ظاهرش را آنگونه که هست، بپذیرد؟
در آغاز بیایید ببینیم کدام کودکان خود را با دیگران مقایسه می کنند. کودکان ۶ ساله خودمحور هستند، یعنی فقط از زاویه دید خود به دنیا نگاه می کنند. اما بعد از اتمام ۶ سالگی و مخصوصا با ورود به نوجوانی، دید او برعکس می شود، یعنی تمام وقت فکر می کند تماشاگر خیالی دارد و تلاش می کند از زوایه دید دیگران به خود نگاه کند. نوجوان در واقع به دنبال این است که خود را مثل دیگران نشان دهد تا کانون توجه و به زعم خود زیباتر شود و چیزی برای ارائه به اجتماع داشته باشد.
مانع تشدید خودزشت انگاری نوجوان شوید
همه انسان ها در نوجوانی احساس می کنند به نوعی زشت تر از دیگران هستند، مثلا پیشانی کوتاهی دارند، دماغشان بزرگ است، قد کوتاهی دارند و… این موضوع کاملا طبیعی است. نوجوان با تفکر «احساسی» چهره خود را از دید دیگران ارزیابی می کند مثلا چون فکر می کند دماغش بزرگ است، احساس می کند دیگران هم آن را بزرگ می بینند. از سوی دیگر، در نوجوانی پدیده ای به نام «انتشار» وجود دارد. یعنی وقتی در یک جمع فردی از احساسی صحبت می کند، ناخودآگاه نوجوان هم متوجه همان احساس در خودش می شود. چیزی شبیه خود بیمارانگاری. از اینها مهم تر، واکنش هایی است که اطرافیان نوجوان به چهره و اندامشان نشان می دهند. مثلا رفتار مادری که مرتب روبروی آینه می ایستد و خود را ورانداز می کند یا در صحبت با دیگران مدام به فکر عمل های زیبایی است، الگوی بدی برای نوجوان است.
با نوجوان صحبت کنید
به نظر می رسد اولین کاری که می توانیم انجام دهیم، آموزش پذیرش ویژگی های ذاتی به فرزندمان است. برای این منظور باید اعتمادبه نفس نوجوان را با بیان ویژگی های مثبتی که دارد، تقویت کنیم. البته لازمه اش این است که خودمان به اندازه کافی اعتمادبه نفس داشته باشیم. برخورد والدین با نوجوان نیز مهم است. وقتی نوجوان می گوید ناراحت است که چه دماغ بزرگی دارد، به عنوان والدین چه رفتاری با او داریم؟ چقدر حوصله داریم با این مساله علمی برخورد کنیم؟ آیا وقت می گذاریم تا به نوجوان توضیح دهیم همه افراد در این سن خودزشت انگاری دارند و ۳ ۲ سال بعد این تفکر کاملا از بین می رود؟ چقدر عکس های دوران نوجوانی خودمان را به فرزندمان نشان می دهیم و در مورد احساساتمان در آن زمان صحبت می کنیم؟ بهترین کار قبل از قضاوت و ارائه راه حل، همفکری و هم حسی با نوجوان است. فراموش نکنید وقتی نوجوان با یک سوال، با یک گره و ناراحتی به والدین مراجعه می کند، معنی اش این نیست که پاسخ را نمی داند، قصدش این است که اطلاعاتش را با شما تبادل کند یا می خواهد واکنش های گفتاری و رفتاری شما را در مورد ناراحتی اش بسنجد. آیا رفتار شما با لبخند و روی گشاده و همراه با پذیرش است یا برعکس؟
تقویت کننده های درونی را جایگزین کنید
هیچ کس کامل نیست. همه ما عیب هایی داریم که گاهی باعث می شوند روی آنها تمرکز کنیم و از موفقیت جا بمانیم اما باید یاد بگیریم تقویت کننده های درونی داشته باشیم. شاید از بیرون مورد توجه نباشیم اما باید خود را قبول داشته باشیم. اگر فرزند شما هوش ریاضی خوبی دارد، خوب پیانو می زند، ارتباط های اجتماعی قوی دارد و… باید این مسائل را مرتب به او یادآوری کنید تا بیاموزد در زندگی داشته هایش را ببیند و بشمرد و از یادآوری آنها لذت ببرد. نوجوانان به دلیل توجه انتخابی که دارند، دست روی عیوبشان می گذارند. به فرزندتان یاد دهید زیاد به خودش آفرین بگوید: «آفرین به خودم که مرتب و منظم هستم»، «آفرین به خودم که همین طور که هستم، خودم را قبول دارم و با اینکه فلان نقص ظاهری یا عضوی دارم، این فکر عاملی برای جدایی ام از جامعه نیست» و…
اگر نقص ظاهری فرزندتان آشکار است…
گاهی نوجوان عیبی آشکار دارد. اگر این عیب قابل رفع کردن است، باید آن را برطرف کرد. اگر نیست، باید واقعیت را به او فهماند. اجازه بدهید نوجوان به خاطر عیبی که دارد و فهمیده نمی توان برای آن کاری کرد، حتی گریه کند. اگر امید واهی به او بدهید، ممکن است به بیراهه برود؛ مثلا باور کند که با خوردن فلان قرص بدون محدودیت سنی روزی ۳ سانت به قدش اضافه می شود و… انسان به صورت طبیعی و خداداد خودش مشکلاتش را انکار می کند و تبلیغات کذایی معمولا از این میل سوءاستفاده می کنند.