کارشناسان امید چندانی به گیشه سینما در سال 96 نداشتند و موفقیت سال 95 را «یک اتفاق» می دانستند. کیفیت فیلم های جشنواره سی و پنجم هم به بدبینی ها دامن می زد و هشدار می داد به جز «خوب، بد، جلف» و «گشت 2» امیدی به دیگر فیلم ها نیست. فروش نوروزی و شش ماه اول سال نشان داد نگرانی ها بی مورد بوده. با این حال در اواسط تابستان زنگ خطر دیگری به صدا درآمد که می گفت منتظر فیلم پرفروش نباشید.
فیلم آینه بغل
شش ماه دوم سال هم گذشت و سینما شاهد فیلم های بفروش بود تا جایی که «آینه بغل» که آذرماه روی پرده رفت، حالا رتبه دوم جدول فروش سال را از آن خود کرده. سینما در سال 96، پررونق بود اما فراموش نمی کنیم که خیلی از فیلم ها در گیشه شکست خوردند. در ضمن حواسمان هست که گیشه سینما با کمدی ها رونق گرفت و هیچ کدام از فیلم های جدی وارد باشگاه ده میلیاردی نشدند درست برعکس سال قبل که «فروشنده» و «ابد و یک روز» بالای 10 میلیارد فروش داشتند. گزارشی که پیش رو دارید، عیارسنجی فیلم های پرفروش و چند فیلم مهم سال است. ترتیب فیلم ها براساس میزان فروش آن هاست.
نهنگ عنبر 2؛ سامان مقدم
نه دو!
موفقیت «نهنگ عنبر 2» در گیشه قابل پیش بینی بود اما کمتر کسی فروش حدود بیست و یک میلیاردی آن را پیش بینی می کرد. فیلم از همان روز اول اکران مورد توجه مخاطبان قرار گرفت، طوری که در سه روز اول با یک میلیارد و 200 میلیون تومان و جذب 112 هزار تماشاگر رکورد افتتاحیه سینمای ایران را شکست. تازه، سامان مقدم معترض بود فیلمش بیش از حد ممیزی خورده و اعلام کرد: «چیزی که می بینید لاشه نهنگ عنبر 2 است. راستش را بخواهید فیلم آقای مقدم به دل سخت پسندها ننشست و خیلی ها همچنان معتقدند تلاش او همچون قسمت اول به بار ننشست. شوخی های «نهنگ عنبر 1» با اتفاقات دهه 60 هم بکر بود و هم جذاب تر.
بازیگران: رضا عطاران، مهناز افشار، ویشکا آسایش، حسام نواب صفوی، امیرحسین آرمان، سیروس گرجستانی، رضا ناجی و علی قربان زاده
بازه اکران: اردیبهشت تا مرداد 96
میزان فروش: 20 میلیارد و 945 میلیون تومان
افتخارات: مقدم تصمیم داشت نهنگ عنبر 2 را به جشنواره فجر ارائه کند اما براساس شنیده ها، به توصیه شخص دبیر وقت جشنواره، از این تصمیم منصرف شده. به همین خاطر ویترین نهنگ عنبر 2 خالی از جایزه است؛ منتها یک افتخار مهم دارد و آن رسیدن به عنوان پرفروش ترین فیلم ایرانی است.
گشت 2؛ سعید سهیلی
پاسخ مخالفان گشت ارشاد را دادم
اولین و دومین پرفروش سال سه ویژگی مشترک دارند: هر دو کمدی اند و دنباله دار. «گشت 2» روی موج موفقیت «گشت ارشاد» ساخته شد که اگر آن فیلم به حاشیه نمی خورد و در نهایت به محاق نمی رفت، به فروش خیره کننده ای دست می یافت. سومین ویژگی مشترک گشت و نهنگ این است که قسمت اولشان به مراتب باکیفیت تر بود. فیلم سعید سهیلی روی شوخی های کلامی، حرکات اغراق شده بازیگران و چند پیام گل درشت استوار شده و قصه اش در لحظات زیادی مخاطب را خسته می کند. گشت 2 در روزهای آخر اکران قاچاق شد و کارگردان به سرعت نسخه خانگی آن را وارد بازار کرد. البته به نشانه اعتراض کارت عضویت خانه سینما را هم به آتش کشید!
بازیگران: حمید فرخ نژاد، ساعد سهیلی، پولاد کیمیایی، بهاره افشاری، ترلان پروانه و...
بازه اکران: اسفند 95 تا خرداد 96
میزان فروش: 19 میلیارد و 780 میلیون تومان
افتخارات: گشت 2 در جشنواره سی و پنجم حضور داشت اما جایزه ای بهدست نیاورد. ساعد سهیلی برای دریافت سیمرغ مکمل کاندیدا شد اما نوید محمدزاده بازیگر «بدون تاریخ؛ بدون امضا» حریف قدرتری بود. گشت 2 برای بهترین جلوه های ویژه میدانی و بهترین فیلمبرداری هم کاندیدا شد.
آینه بغل؛ منوچهر هادی
قصه را ساده روایت کردیم
اگر خاطرتان باشد، درست در روزهایی که گفته می شد دست سینمای ایران از فیلم های پرفروش در نیمه دوم سال خالی است، گزارشی نوشتیم و به شانس های گیشه اشاره کردیم. یکی از آن ها «آینه بغل» است؛ این فیلم نیمه آذرماه روی پرده رفت و از همان روز نخست، گیشه موفقی داشت. فیلم منوچهر هادی ضعف کم ندارد؛ چه در قصه کم ملات و چه در دست گذاشتن روی سوژه های آشنا و بارها تکرار شده. فیلم اما با استفاده از پتانسیل جواد عزتی خودش را بالا کشید و عنوان سومین فیلم پرفروش سال را از آن خود کرد. آینه بغل روی شوخی هایی دست گذاشته که متکی به بازیگر (جواد عزتی) است و او چه خوب از پس ماموریت خود برآمد.
بازیگران: محمدرضا گلزار، جواد عزتی، یکتا ناصر، نازنین بیاتی، سیامک صفری، مه لقا باقری، رضا نیکخواه و بهاره رهنما
بازه اکران: آذر تا اسفند 96
میزان فروش: 18 میلیارد و 600 میلیون تومان
افتخارات: آینه بغل در جشنواره فجر حضور نداشت و طبعا جایزه ای نبرده است. اکران فیلم با اعتراض برخی مواجه شد که چرا خارج از صف روی پرده رفته ولی سینمادارها برای رونق گیشه سالن هایشان با آغوش باز به استقبال فیلم رفتند.
خوب، بد، جلف؛ پیمان قاسم خانی
پسر بد سینما، پسر خوب پرسپولیس
پیمان قاسم خانی بعد از سال ها فیلمنامه نویسی پشت دوربین ایستاد و «خوب، بد، جلف» را کارگردانی کرد. اتفاقا نتیجه اولین کارگردانی او موفق از آب درآمد. حتما به کارگردانی فیلم ایرادهایی وارد است و اگر قاسم خانی صاحب تجربه می بود، حاصل خوب، بد، جلف فیلمی جذاب تر می شد اما در همین مقدار هم موفق عمل کرده. فیلم لحظات خنده دار کم ندارد ولی در لحظاتی ریتم آن کند می شود و به اصطلاح از نفس می افتد. قاسم خانی ابتدا تصمیم داشت فیلمنامه اش را به رامبد جوان بسپارد؛ حتی نام حسن فتحی و سروش صحت نیز به عنوان کارگردان به گوش رسید ولی در نهایت خودش آن را ساخت.
بازیگران: حمید فرخ نژاد، پژمان جمشیدی، سام درخشانی، ویشکا آسایش، مانی حقیقی و...
بازه اکران: اسفند 95 تا خرداد 96
میزان فروش: 16 میلیارد و 290 میلیون تومان
افتخارات: خوب، بد، جلف در جشنواره سی و پنجم فجر به جایزه ای مهم دست یافت: دیپلم افتخار فیلم برگزیده تماشاگران. این فیلم در دو رشته هم نامزد دریافت سیمرغ بلورین بود: بهترین چهره پردازی (عبدالله اسکندری) و بهترین بازیگر نقش اصلی مرد (حمید فرخ نژاد)
اکسیدان؛ حامد محمدی
شوخی های غیراهلی
دومین فیلم حامد محمدی تفاوتی صد و هشتاد درجه ای با «فرشته ها با هم می آیند» دارد. او این بار یک فیلم کمدی ساخت که پایه اش شوخی براساس مسائل عقیدتی است. «اکسیدان» را منوچهر محمدی تهیه کرده که در کارنامه اش فیلم «مارمولک» دیده می شود. این بار بخشی از داستان وارد کلیسا شده بود اما حامد نتوانست فیلمی موفق تحویل مخاطبان بدهد. فیلم ضمن شوخی با مناسک و عقاید مذهبی خواسته بود بر وحدت ادیان تاکید کند ولی در رسیدن به این مقصود ناکام ماند. فصل های دیگر فیلم نیز از پس حرفی که می خواستند بزنند برنیامدند و در حد شوخی های گل درشت باقی ماندند. اتفاق بدتر اکسیدان هرز رفتن تلاش بازیگران بااستعداد آن (عزتی، جعفری و مقدمی) است.
بازیگران: جواد عزتی، امیر جعفری، شقایق دهقان، شبنم مقدمی، رضا بهبودی، لیندا کیانی و...
بازه اکران: تیر تا مهر 96
میزان فروش: 10 میلیارد و 791 میلیون تومان
افتخارات: منوچهر محمدی ترجیح داد فیلم خود و پسرش را برای حضور در جشنواره منتظر نگذارد و مدتی بعد از آماده شدن آن را روانه اکران کرد. این تصمیم از این منظر درست بود که «اکسیدان» شانس پذیرش و موفقیت در جشنواره فجر را نداشت.
ساعت 5 عصر؛ مهران مدیری
ساعت 5 سرد
مهران مدیری از سال ها پیش برای ساخت فیلمی سینمایی دورخیز کرده بود. این اتفاق در حالی رقم خورد که او به خاطر «دورهمی» بار دیگر به اوج محبوبیت رسیده بود و چه زمانی بهتر از این؟ «ساعت 5 عصر» به عنوان تجربه اول یک کارگردان اثری قابل دفاع است اما نه برای مهران مدیری که عمرش را با کارگردانی سریال گذرانده. او سوژه ای ساخت انتخاب کرد و تصمیم داشت یک کمدی سیاه بسازد؛ یعنی درست نقطه مقابل کمدی های تلویزیونی اش. ساعت 5 عصر در القای منظور مورد نظر کارگردان موفق عمل می کند ولی ایرادهای روایی آن تبدیل به پاشنه آشیل می شود و اجازه همراهی به مخاطب سخت پسند نمی دهد. مدیری اگر در مسیری که امتحان خود را پس داده، گام بر می داشت، موفق تر می بود.
بازیگران: سیامک انصاری، آزاده صمدی، امیر جعفری، نگین معتضدی و مهران مدیری
بازه اکران: مرداد تا مهر 96
میزان فروش: نه میلیارد و 127 میلیون تومان
افتخارات: «ساعت 5 عصر» بدون حضور در جشنواره فجر اکران عمومی شد. فیلم مهران مدیری در جشن خانه سینما، حافظ و انجمن منتقدان که سال آینده برگزار خواهندشد، شانس بردن جایزه دارد. سیامک انصاری و محمود کلاری (مدیر فیلمبرداری) شانس های اصلی هستند.
رگ خواب؛ حمید نعمت الله
صد دقیقه تنهایی
پرفروش ترین فیلم غیرکمدی سال در اختیار «رگ خواب» است. پیش تر درباره احساسات زنانه و سوءاستفاده از آن زیاد فیلم دیده بودیم اما رگ خواب چند ویژگی متمایز دارد؛ مهم ترینش پرهیز از اغراق و ارائه نکردن بیانیه است که از قضا داستان چنین پتانسیلی داشت. امتیاز دیگر بازی چشمگیر لیلا حاتمی و حضور غافلگیر کننده کورش تهامی در فیلم است. حاتمی یکی از بهترین نقش هایش را ارائه کرد و بعید می دانیم تهامی به این زودی بتواند نقشی همسنگ با رگ خواب را تکرار کند.
بازیگران: لیلا حاتمی، کورش تهامی، الهام کردا، اصغر پیران و...
بازه اکران: تیر تا شهریور 96
میزان فروش: چهار میلیارد و 931 میلیون تومان
افتخارات: «رگ خواب» در جشنواره سی و پنجم فجر دو سیمرغ گرفت: لیلا حاتمی بهترین بازیگر نقش اصلی زن و آرش آقابیگ بهترین جلوه های ویژه میدانی. فیلم در جشنواره به حقش نرسید اما در جشن خانه سینما پنج جایزه و در جشن انجمن منتقدان شش جایزه به دست آورد.
ماجرای نیمروز؛ محمدحسین مهدویان
واقعیت تلخ گیشه
یک سال بعد از درخشش «ایستاده در غبار» محمدحسین مهدویان یک فیلم غافلگیرکننده دیگر روانه جشنواره فجر کرد. «ماجرای نیمروز» نیز خوش درخشید و به طور همزمان مورد توجه مخاطبان، داوران و منتقدان قرار گفت. روایت نفسگیر مهدویان از ترورهای گروهک منافقین در دهه 60 و چگونگی کشته شدن موسی خیابانی تا مدت ها سوژه رسانه ها بود. فیلم علاوه بر این که گوشه ای از تاریخ معاصر را ورق زده و نسل جدید را با آن آشنا کرده است، واجد ویژگی های مثبت دیگر مثل قصه سرگرم کننده، کارگردانی مهدویان، فضاسازی دقیق از دهه 60 و بازی های خوب بازیگران هم هست. ماجرای نیمروز در تایم طلایی نوروز روی پرده رفت ولی فروش آن منطبق با ظرفیت فیلم و پیش بینی کارشناسان نبود.
بازیگران: مهرداد صدیقیان، احمد مهرانفر، هادی حجازی فر، مهدی زمین پرداز، جواد عزتی، مهدی پاکدل و...
بازه اکران: اسفند 95 تا خرداد 96
میزان فروش: چهار میلیارد و 323 میلیون تومان
افتخارات: «ماجرای نیمروز» در جشنواره فجر چهار جایزه گرفت و در چهار رشته نامزد شد. این فیلم سیمرغ بهترین فیلم، بهترین فیلم مردمی، بهترین فیلم از نگاه ملی و بهترین طراحی صحنه و لباس را کسب کرد. «ماجرای نیمروز» در جشن حافظ هم سه جایزه به دست آورد.
خفه گی؛ فریدون جیرانی
ژن خوب جوانی
چهاردهمین فیلم فریدون جیرانی یک قدرت نمایی تمام عیار این کارگردانی تعبیر می شود. او با «خفه گی» نشان داد همچنان کارگردانی پرانرژی است و به دنبال تجربه های تازه می گردد. جیرانی با این فیلم نوآر نه تنها توجه منتقدان را به خود جلب کرد که مخاطبان هم از خفه گی استقبال کردند. فیلم در فصل پاییز روی پرده رفت و به فروش مطلوب چهار میلیاردی دست یافت. در این میان بازی متفاوت الناز شاکردوست ویژگی دیگر خفه گی محسوب می شود. او علیه کارنامه خود دست به شورش زد و وارد جلدی از شخصیت فیلم شد که با خود واقعی و تجربه های پیشین، تفاوت کامل دارد.
بازیگران: نوید محمدزاده، الناز شاکردوست، ماهایا پطروسیان، پردیس احمدیه، غلامحسین لطفی، پولاد کیمیایی و...
بازه اکران: مهر تا آذر 96
میزان فروش: چهار میلیارد و 90 میلیون تومان
افتخارات: خفه گی، نامزد دریافت بهترین فیلمبرداری و طراحی صحنه جشنواره سی و پنجم بود اما مسعود سلامی و محسن نصراللهی در اعتراض به داوری ها و نادیده گرفتن بخش های دیگر فیلم، انصراف دادند. سیمرغی هم که آرش آقابیگ برای جلوه های ویژه خفه گی گرفته با «یک روز بخصوص» و «رگ خواب» مشترک است. فیلم جیرانی چندی پیش در جشنواره «شب های سیاه تالین» کشور استونی حضور داشت اما جایزه ای نگرفت.
ویلایی ها؛ منیره قیدی
ویلایی ها عین زندگی ام بود
دفاع مقدس و اتفاقات حاشیه ای آن همچنان پتانسیل تبدیل به فیلم سینمایی را دارند. در چند سال اخیر سوژه هایی دستمایه ساخت فیلم قرار گرفته اند که بکر، جذاب و قابل تامل هستند. منیر قیدی در اولین فیلم بلند سینمایی خود سراغ قصه خانواده های فرماندهان سپاه و ارتش رفت که در مجموعه ای به نام «ویلایی ها» زندگی می کنند و هر لحظه منتظر خبری از همسران خود هستند. ویلایی ها اگرچه قصه ای پرکشش ندارد اما تصویری روشن از سرگذشت خانواده فرماندهان دوران جنگ را نشان می دهد و به خوبی اتمسفر حاکم را منتقل می کند. فیلم ویلایی ها هم در جشنواره موفق بود و هم در جشن انجمن منتقدان و خانه سینما. با این حال با وجود داشتن سالن های کافی و بهره مندی از تبلیغات مناسب، به فروشی که باید دست نیافت.
بازیگران: طناز طباطبایی، پریناز ایزدیار، ثریا قاسمی، آناهیتا افشار، علی شادمان و...
بازه اکران: اردیبهشت تا تیر 96
میزان فروش: یک میلیارد و 160 میلیون تومان
افتخارات: ویلایی ها سه سیمرغ بهترین بازیگر نقش مکمل (ثریا قاسمی)، بهترین فیلم اول و بهترین جلوه های ویژه کامپیوتری از جشنواره سی و پنجم دریافت کرد. فیلم در جشن انجمن منتقدان در 11 رشته نامزد بود که برنده بهترین فیلم اول و بهترین بازیگر نقش اصلی (طناز طباطبایی) شد. سهم «ویلایی ها» از جشن خانه سینما هم چهار نامزدی و یک تندیس جلوه های ویژه میدانی بود.