نقش تغذیه در کیست تخمدان
سندرم تخمدان پلی‌کیستیک یا همان کیست تخمدان، شرایط هورمونی مزمنی است که در زنان سنین باروری تظاهر کرده و با اختلالات عملکردی متابولیکی و تناسلی در ارتباط است. این ناهنجاری ۵ تا ۱۰ درصد زنان سنین باروری را تحت تأثیر قرار می‌دهد.
بیماری‌ها و مشکلات مرتبط با کیست تخمدان
بیماری کیست تخمدان با افزایش ترشح هورمون‌های مردانه، اختلالات در قاعدگی (قطع قاعدگی یا قاعدگی‌های نامنظم) تظاهر کرده و مشکلات باروری و حتی ناباروری و پس از آن پرمویی مردانه (مثل درآوردن ریش)، آکنه و طاسی مردانه را به دنبال دارد. در واقع می‌توان گفت PCOS شایع‌ترین علت ناباروری تخمدانی در زنان است.
از دیگر بیماری‌ها و مشکلات کیست تخمدان، می‌توان به ناهنجاری‌هایی نظیر افزایش شیوع چاقی، چاقی شکمی، مقاومت به انسولین (IR) و افزایش ترشح انسولین توسط بدن برای جبران این مقاومت و در نتیجه خطرات بیماری‌های قلبی عروقی، اختلالات چربی خون، افزایش التهاب بدن، افزایش فشارخون، افزایش شیوع گرفتگی عروق و نیز سطوح بالای افسردگی و پریشانی روانی اشاره کرد. بنابراین کیست تخمدان در ارتباط با علائم و عوارض متفاوتی است که در کوتاه مدت و طولانی مدت، بسته به شدت بیماری، فرد را تحت تأثیر قرار می‌دهد.
طی ۳۰ سال گذشته مدارک بسیاری نقش محوری و اساسی مقاومت به انسولین و افزایش قند خون را در کیست تخمدان بیان کردند. که البته این اختلالات در افراد چاق و دارای اضافه‌وزن شیوع بیشتری دارد.
چاقی و اضافه وزن در سندرم تخمدان پلی‌کیستیک
چاقی و اضافه‌وزن، مخصوصاً چاقی مرکزی در نوجوانان و بزرگ‌سالان و افزایش وزن بعد از نوجوانی پیشگویی‌کننده‌ی افزایش احتمال پرمویی مردانه و آشفتگی‌های قاعدگی در کیست تخمدان است. به طور کلی ۴۰ تا ۶۰ درصد زنان دارای کیست تخمدان دارای اضافه‌وزن یا چاق‌اند. چاقی شکمی حتی در زنان لاغری که مبتلا به کیست تخمدان هستند نسبت به زنان سالم هم وزن بیشتر است.
کاهش وزن و سندرم تخمدان پلی‌کیستیک
اکثریت مطالعات تأثیرات مثبت کاهش وزن متوسط (۵-۱۰%) بر بهبود و تعدیل خطرات بیمارهای قلبی عروقی و دیابت و عوامل هورمونی تناسلی و در نتیجه کیست تخمدان را حمایت کرده‌اند. اما آنچه مهم‌تر از کاهش وزن و نیز مشکل تر از آن است حفظ وزن کاهش یافته است. لازم است بدانید که ممکن است با وجود این کاهش وزن ۵ تا ۱۰ درصدی فرد هنوز چاق و دارای اضافه‌وزن باشد ولی همین میزان کاهش وزن برای درمان بسیار کمک‌کننده خواهد بود.
مصرف غلات سبوس‌دار، حبوبات، میوه و سبزی به درمان کیست تخمدان کمک می‌کند
رژیم درمانی در سندرم تخمدان پلی‌کیستیک
– کربوهیدرات
به طور کلی رژیم مناسب برای درمان کیست تخمدان و نیز پیشگیری از آن، رژیم دیابتی و محدود از قندهای ساده است. در این رژیم قندهای ساده مثل آب نبات، شکلات، مربا، عسل، نوشابه، بستنی، شکر، قند، میان وعده‌های چرب و شیرین نظیر چیپس و پفک، بیسکویت شکردار، کیک و شیرینی و به طور کلی هر ماده غذایی شیرین و قندی محدود می‌شود و غذاهای با کربوهیدرات‌های پیچیده نظیر نان سنگک و سایر غلات کامل و سبوس‌دار، حبوبات، میوه و سبزی و نیز آجیل و مغزها مورد توجه قرار می‌گیرد. این رژیم از دو جهت به درمان کیست تخمدان کمک می‌کند:
۱٫ کمک به کنترل قند خون
۲٫ کنترل و کاهش وزن.
– چربی
تحقیقات جدید نقش چربی‌ها و روغن‌های مصرفی در تنظیمات هورمونی بدن را بیش از پیش مورد تأیید قرار می‌دهند. آنچه که محققان در تولید و ترشح هورمون‌های مردانه و زنانه در ارجحیت می‌دانند نسبت امگا۶ مصرفی به امگا۳ مصرفی فرد است. از آنجایی که روغن‌های امگا۶ به میزان طبیعی در بسیاری از غذاها وجود دارند، افزایش مصرف روغن‌های امگا۳ مورد توصیه قرار می‌گیرد. مصرف مکمل امگا ۳ (۳ کپسول در هفته) و نیز مصرف حداقل ۲ وعده غذایی حاوی ماهی و غذاهای دریایی، مصرف مغزها، سویا، روغن بذر کتان و کانولا در تنظیم این نسبت بسیار کمک‌کننده است و نقش مهمی در پیشگیری و درمان بیماری‌های هورمونی نظیر کیست تخمدان خواهد داشت.
مکمل ها
مصرف مکمل ویتامین D و کلسیم نقش چشمگیری در کاهش مقاومت به انسولین و در نتیجه کنترل قند خون خواهد داشت که عامل مهمی در پیشگیری و درمان کیست تخمدان به حساب می‌آید. البته لازم است بدانید که بهترین مکمل‌های کلسیم، جذبی به اندازه جذب کلسیم شیر دارند. از این رو بهترین منبع تأمین کلسیم مورد نیاز، مصرف شیر و لبنیات خواهد بود و بهترین راه تأمین ویتامین D بدن قرار گرفتن در معرض نور خورشید ۱۰ تا ۱۵ دقیقه صبح و عصر خواهد بود.
– پروتئین
البته رژیم‌های دیگری نظیر رژیم حاوی کربوهیدرات و قند پایین که در آن به جای کربوهیدرات مصرف غذاهای پروتئینی نظیر مرغ و ماهی و آجیل و سویا افزایش یافته باشد نیز می‌تواند برای درمان کیست تخمدان مناسب باشد. در این رژیم به مصرف روغن‌های کانولا و کلزا توجه شده و روغن‌های جامد و غذاهای چرب ممنوع می‌باشد.
فعالیت بدنی
فعالیت بدنی نقش مهمی در کنترل قند خون، تنظیم چربی خون و کاهش وزن دارا می‌باشد که همگی از عوامل مهم در درمان کیست تخمدان هستند. حال این فعالیت بدنی مناسب می‌تواند به صورت پیاده‌روی ۱ ساعت در روز، با سرعت ثابت و سطح بدون شیب باشد یا ورزش‌هایی مانند شنا، دوچرخه‌سواری، و یا هر فعالیتی که بدن شما را به صورت هماهنگ به تحرک وا‌می‌دارد. فراموش نکنید که ضرورتی ندارد ورزش و رژیم غذایی حتماً وزن شما را به وزن ایده‌آلتان برساند بلکه کاهش ۵ تا ۱۰% وزن شما را به هدف درمانی کاهش وزن خواهد رساند.