نگاه یگانه، سبک ویژه و دستخط برجسته او، در کنار سرگذشتی پرماجرا و شیدایی، او را به نامی‌ترین زن تاریخ هنر بدل کرد. فریدا کالو در سراسر عمر کوتاه خود با درد و رنج زیست. رشته‌ای از حوادث ناگوار زندگی او را به قدیسین شهید شبیه ساخته است.
فریدا کالو (۱۹۰۷-۱۹۵۴) نقاش مکزیکی، تنها در پایان زندگی بود که اندکی به شهرت رسید. اما نگاه یگانه، سبک ویژه و دستخط برجسته او، در کنار سرگذشتی پرماجرا و شیدایی، او را به نامی‌ترین زن تاریخ هنر بدل کرد. فریدا کالو در سراسر عمر کوتاه خود با درد و رنج زیست. رشته‌ای از حوادث ناگوار زندگی او را به قدیسین شهید شبیه ساخته است.
فریدا کالو از شش سالگی به علت ابتلا به بیماری فلج اطفال، برای تمام زندگی از ناحیه پا معلول شد. در سال ۱۹۲۵ در هجده سالگی در تصادفی با اتوبوس، به سختی آسیب دید. ستون فقرات و لگن خاصره او از چند جا شکست.
بیش از سی بار زیر عمل جراحی رفت. سرانجام زنده ماند، اما محکوم به زندگی با بدنی معلول که هرگز از درد و بیماری رها نشد. در تابلویی ستون فقرات خود را به صورت ستون سنگی درهم شکسته‌ای نشان داده است.
او از حدود بیست سالگی به نقاشی روی آورد و بیش از هر چیز صورت اندوهگین و اندام دردکشیده خود را رسم کرد. به نظر می‌رسد که هنر حماسی و پرشکوه دیگو ریورا بر همسر پراحساس او هیچ اثری نداشته است.
فریدا کالو تنها از نظر جسمی در عذاب نبود؛ یک بار با طنزی تلخ گفت: «دو حادثه مهیب سرنوشت مرا رقم زده‌اند: تصادف با اتوبوس و برخورد با دیگو ریورا».
او دختری جوان بود که با دیگو ریورا، نقاش نامی، ازدواج کرد و این آغاز رابطه‌ای دشوار و پرفراز و نشیب بود. دیگو ریورا نقاش بزرگ ملت مکزیک بود و در تابلوهای بزرگ دیواری، حماسه انقلاب و نقش حماسی توده‌ها را ترسیم می‌کرد.
زناشویی آنها با این که بیش از ۲۰ سال دوام آورد، همواره با تنش همراه بود. فریدا کالو تحت تأثیر دیگو ریورا به مبارزه در بستر جنبش کمونیستی کشیده شد.
با شکاف بزرگی که در اواخر دهه ۱۹۲۰ در “حزب کمونیست اتحاد شوروی” پدید آمد و سپس به سراسر جنبش کمونیستی و کارگری سرایت کرد، ریورا به جناح لئون تروتسکی گرایش یافت.
با تلاش ریورا بود که تروتسکی موفق شد از دولت مکزیک پناهندگی دریافت کند. هنگامی که او در ژانویه ۱۹۳۷ وارد مکزیک شد، نخست در خانه ریورا و کالو اقامت گزید.
تا زمان قتل تروتسکی در اوت ۱۹۴۰ به دست یکی از مأموران یوسف استالین، فریدا کالو با رهبر فراری روس رابطه‌ای نزدیک داشت. اما اسناد تازه نشان می‌دهد که کالو، برخلاف همسرش ریورا، همچنان با مرکزیت “حزب کمونیست مکزیک” تماس داشت و از ستایشگران استالین باقی مانده بود.
فریدا کالو چونان هنرمندی فمینیست
هنر کالو در اساس هنری شخصی است با حساسیت و عواطف شدید، که بیان درد و مصیبت شخصی در مرکز آن قرار گرفته است.
خودآگاهی تاریخی نسبت به هویت قومی از درونمایه‌های پایدار آفرینش هنری اوست.
فریدا کالو از پدری آلمانی و مادری مکزیکی با تبار سرخ‌پوستی به دنیا آمده بود. او به هویت دوگانه خود آگاه بود و آن را در تابلوی معروف “دو فریدا” که بزرگترین اثر اوست، تصویر کرده است.
سمت راست فریدای مدرن نشسته است با ظاهری امروزی و سمت چپ فریدای بومی، در جامه سنتی، با قلبی دریده که از رگانش خون جاری است.
کالو نخستین هنرمندی بود که با زیبایی‌شناسی مردانه قطع رابطه کرد. در تمام کارهای او عنصری زنانه آشکار است و بی‌درنگ بیننده را تحت تأثیر قرار می‌دهد. موتیف‌های او نیز زنانه هستند، که یکی از بارزترین آنها زایش است، او هم تولد خود را نقاشی کرده و هم بارداری و زایمان خود را.
اسطوره مدرن
فریدا کالو در زمان زندگی، بیشتر به عنوان همسر دیگو ریورا مطرح بود. به همت هنرمندان سوررئالیست، به ویژه پیشوای آنها آندره برتون بود که هنر او نیز تا حدی مورد توجه قرار گرفت. در زمان زندگی تنها دو نمایشگاه از کارهای او برپا شد.
کالو به ویژه از نیمه دهه ۱۹۸۰ توجه هنردوستان و به ویژه روشنفکران فمینیست را جلب کرد. با انتشار چند بیوگرافی و برپایی چند نمایشگاه بزرگ، او جای شایسته خود را در هنر قرن بیستم پیدا کرد.
عقاید فریدا کالو، از جمله گرایش تعصب‌آمیز او به “کمونیسم بین‌الملل” مانع از آن نبود که امروزه، درست مثل چه گوارا، به اسطوره‌ای برای جوانان بدل شود.
کنسرن‌ها (بنگاه ها)یی که او با آنها در پیکار بود امروزه از نقش و پرتره او یک “مارک تجارتی” پرسود ساخته اند.
کالو در سراسر زندگی به شدت با سیاست ایالات متحده مخالف بود و با مداخلات “امپریالیسم امریکا” در امریکای لاتین مبارزه می‌کرد. این نیز مانع از آن نشد که در سال ۲۰۰۱ اداره پست امریکا تمبری با چهره او منتشر کند.
آرشیوهایی که از ده سال پیش گشوده شده، نکات تازه‌ای از زندگی کالو را آشکار می‌کند، از جمله این که او و دیگو ریورا به رغم دعواهای فراوان زندگی زناشویی، به عنوان انسان و هنرمند برای هم احترام قائل بودند.
درباره زندگی و هنر فریدا کالو به ویژه در بیست سال گذشته دهها فیلم و کتاب و رمان و اپرا تهیه شده است. مهمترین آنها بی‌گمان فیلمی است به نام فریدا (۲۰۰۲) به کارگردانی جولی تایمور که در آن سلما هایک نقش هنرمند را ایفا کرده است.
