فرض کنید، همسایه‌تان شما را به دزدیدن گاوش متهم می کند. دادگاه به شما دستور می دهد که دستتان را در آب جوش فرو کنید. کشیش آب را به حد جوش رسانده، حلقه ای به درون آن پرتاب می کند و از شما می خواهد که آن را بیرون بیاورید. مبنای این شیوه باور به این است که کشیش می تواند با پیروی از آیین هایی خاص از خدا بخواهد تا معجزه کند و به فرد بی گناه کمک کند تا موفق به انجام این مهم شود.
اگر شما بودید چه می کردید؟
فرض کنید گناهکارید. شما می دانید، خدا هم می داند و البته گاو هم می داند. اگر تن به محاکمه دهید، انتظار سوختگی شدیدی خواهید داشت و یک جریمه ی سنگین. اما اگر اعتراف کنید، دستتان سالم مانده و تخفیف خوبی روی جریمه‌ی شما خواهد زده شد. پس برای گناهکار یا مجرم، اعتراف بهترین گزینه است. اما اگر بیگناه بودید؟ اگر گاو فرار کرده باشد و اصلا شما شیر دوست نداشته باشید؟ در این صورت معتقدید که خدا تمامی اینها را می داند و آسیبی به شما نخواهد رسید، هزینه ای نیز به عنوان خسارت نخواهید پرداخت. برای بیگناهی، تن دادن به محاکمه بهترین گزینه است.
بنابراین محاکمه اصلا اهمیت ندارد. بنای آن در اصل برای اعتراف گناهکار و عدم اعتراف بیگناه است، یعنی دادگاه بتواند هر اطلاعاتی که نیاز دارد به دست بیاورد. البته تنها یک مشکل کوچک وجود دارد و احتمالا شما نیز به آن فکر کرده اید. فرد بی گناه به هر حال باید روند محاکمه را طی کند، چون بدون وجود تهدید آب جوشان گناهکار هرگز اعتراف نخواهد کرد. نقش کشیش در این مرحله پررنگ می شود.
این به نحوه ی برگزاری مربوط می شود. مثلا هنگام گرفتن آهن گداخته در دست، هیچ کس به جز کشیش و متهم حق حضور در کلیسا را ندارد و افراد باید با فاصله ای از درب کلیسا محاکمه را مشاهده کنند. این گونه کشیش می تواند دمای آهن را به گونه ای تنظیم کند که آسیبی به بی گناه نرسد. همین شیوه برای آب جوشان نیز کاربرد دارد، حتی بهتر از محاکمه با آهن داغ، چرا که به هر حال قرمزی آهن از فاصله ی دور هم قابل مشاهده است و به همین دلیل بیشتر محاکمه ها با آب جوشان انجام می شد.
حتی محاکمه با آب سرد نیز به گونه ای قابل دستکاری بود. در این نوع، فرد طناب پیچ شده و درون آب سرد انداخته می شد، اگر بیگناه بود غرق شده و اگر گناهکار بوده باشد، روی آب شناور می شود. معمولا این نوع محاکمه برای افراد جوانتر با میزان چربی کمتر برگزار می شد زیرا احتمال فرو رفتنشان بیشتر بود.
آیا کشیش ها به درستی گناهکاری یا بیگناهی متهمین مشکوک نمی شدند؟ خیر. می پرسید چرا؟
کشیش ها معتقد بودند که در این میان نقش مسیح را ایفا می کنند.