تاریخچه ی نقش فرش

تاریخچه ی نقش فرش

فرش ها از دیر باز و خیلی قبل مورد استفاده قرار می گرفت و به طور کلی صنعتی به نام قالی بافی هم رونق داشت که در زمان گذشته تا به امروز این صنعت پا برجا می باشد. در ارتباط با تاریخچه ی نقش هر فرش این گونه است که در هر دوره ای از تاریخ فرش ها به صورت دستبافت و در طرح های مختلفی بافته می شدند و این طرح ها مرتبط با تاریخ هر دوره و هر سرزمین می باشد که امروزه برخی از این فرش ها به صورت عتیقه ای در موزه ها موجود می یاشد و بیان گر دوره ای از تاریخ می باشند. نقش فرش ها می تواند برگرفته از هر چیزی باشد و یا حتی در برخی دوره ها نقش پادشاهان بر روی فرش ها حک و بافته می شد اما به هر حال این فرش ها به علت این که دستبافت بودند و کار و هنر دست بوده است امروزه از اهمیت و ارزش معنوی بسیاری برخوردار می باشند که در موزه ها به بهترین شکل از آن ها نگه داری می شود. این طرح امروزه حتی به روش ها و طرح های قدیمی هم بافته می شود و مورد استفاده هم قرار می گیرد چرا که بسیار زیبا و از نقش تاریخی برخوردار می باشند و در برخی دیزاین ها می توانند جلوه ی بسیار زیبایی داشته باشند اما به هر حال فرش ها از زمان های بسیار دور تا به امروز همراه انسان است و حتی نقشی مهمی را در بین لوازم و وسایل منازل ایفا می کند و با گذر هر دوره و نسل بر زیبایی و کیفیت این فرش ها افزوده شده است.

انواع طرح و نقش فرش ایرانی

فرش های ایرانی توسط افراد هنرمند ایرانی از قدیم بافته می شد و این فرش های بافته شده به علت این که هنر دست افراد هنرمند بودند از ارزش مالی و معنوی بسیاری برخوردار بود و از کیفیتی بسیار عالی هم برخوردار بود چرا که امروزه در برخی موزه ها از این فرش ای اصیل به نمایش گذاشته شده است و این فرش از قدمت بالایی برخوردار هستند اما با این حال در حالت کهنگی هم این فرش های اصیل زیبایی اولیه ی خود را داشته و جلوه زیبای اولیه ی خود را به همراه دارند. طرح هایی که در این فرش های اصیل ایرانی به کار رفته است بسیار متنوع و مختلف است به طوری به انواع مختلفی دسته بندی شده است. انواع فرش های ایرانی بر اساس نقش و طرح شامل موارد زیر می باشد :

1-  نقش شاه عباسی و افشان

یکی از انواع طرح هایی از فرش که نام بردیم افشان و شاه عباسی می باشد که در خصوص فرش هایی با طرح شاه عباسی این گونه است که این طرح شامل گل هایی است که این گل ها شاخ و برگ هایی را همراه خود دارد و در رنگ های مختلفی هم بافته شده اند که این رنگ ها معمولا شامل قرمز و مشکی، کرم و قهوه ای تیره، آبی روشن و تیره می باشد که درحاشیه های فرش رنگ تیره و در قسمت مرکزی فرش رنگ روشن به کار رفته است. این طرح در دوره هایی از تاریخ وجود داشته و تا به امروز از این طرح زیبا در برخی فرش ها استفاده می شود.

در رابطه با فرش افشان هم که جز طرح های قدیمی و تاریخی محسوب می شود طرح ها بدون پیوستگی می باشند که این طرحی متفاوت می تواند به شمار آید چرا که اکثر طرح های ایرانی در فرش ها به صورت کامل پیوسته بافته می شوند اما نقش افشان از دسته ای است که پیوستگی در طرحش ندارد و اگر گل و برگی داشته باشد به صورت مجزا طراحی و بافته شده است این طرح بسیار متنوع بوده و در رنگ های متنوعی بافته و طراحی شده اند. اغلب در حاشیه رنگ روشن و در مرکز از رنگ تیره استفاده می شود که می توان گفت به صورت تقریبی عکس فرش نوع شاه عباسی می باشد.

جهت شستشوی قالی های اصیل می توان از قالیشویی معتبر مانند قالیشویی اندرزگو بهره برد.

2- نقش اسلیمی و بته جقه

دو طرح دیگر فرش اسلیمی و بته جقه می باشند که بته جقه طرحی بسیار زیبا و چشمگیر است و به علت این که از درخت سرو در آن الهام گرفته شده و استفاده شده به این نام معروف می باشد. در این طرح بر روی فرش بته هایی وجود دارد که به صورت صاف و یا سر کج وجود دارد و به وضوح هم مشخص می باشد و حتی در این طرح از شاخ گوزن و انواع بته و گل ها وجود دارد و به زیبایی نمایش داده شده است. این طرح به علت وجود انواع مختلفی از طرح ها که ذکر کردیم از رنگ های بسیار مختلفی استفاده شده است و به طور بسیار خاصی دارای تنوع می باشد که به هر سبک دیزاینی مطابقت دارد.

طرح اسلیمی هم همانند طرح های دیگر از زیبایی خاصی برخوردار است که این طرح بسیار موسوم بوده و بسیار مورد استفاده قرار می گرفت چرا که در این طرح از شکل های مختلفی استفاده شده است و دارای گل و گیاهان و درختان بسیار زیبا و پیچ و تاب خورده ای می باشد و این طرح را به طرح دهان اژدر هم می شناسند چرا که دارای شاخ های نا متقارن در بین طراحی خود داشته و به صورت اژدهایی دهان باز در فرش دیده می شود که این مورد را به نشان قدرت می دانستند و در دوره ای از تاریخ هم استفاده می شد. در تنوع رنگی فراوانی هستند و به هر سلیقه ای وجود دارند.

3- نقش درختی و شکارگاه

در نقش و طرح درختی بر روی فرش همان طور که از اسمش مشخص است اصل فرش بر پایه ی طراحی درخت و گل و گیاه می باشد و به طور کاملا زیبا و ذهنی طبیعت را بر روی فرش به تصویر کشیده است که این می تواند خلاقیت ذهن بافنده باشد که صورت بسیار زیبا طبیعت را با گل و گیاهانی پیوسته و غیر پیوسته به تصویر کشیده است که البته گل هایی که به صورت تک و یا چندتایی در کنار یکدیگر هستند به طراحی فرش زیبایی خاصی بخشیده است که طور خاص بر روی همه جای فرش پخش شده است این طرح به علت وجود گل و درخت از رنگ های متنوعی استفاده شده است و این سبک هم در اکثر دیزاین ها مورد استفاده قرار می گیرد.

نقش شکارگاه دیگر طراحی فرش محسوب می شود که به طرز کاملا شگف انگیزی فرش را به حالت طراحی شکار گاهی در آورده است که افرادی سوار بر اسب در حال شکار و جنگ را در این طراحی بر روی فرش به تصویر کشیده است که در عین کمی شلوغی زیبایی بسیار خاصی ایجاد کرده است این نوع فرش برگرفته از قسمتی از تاریخ می باشد که نام طرح شکارگاهی را هم به خود گرفته است. در حاشیه های فرش از گل های ریز و در هم استفاده شده است که شلوغ هستند و باعث شده قسمت مرکزی فرش بسیار چشمگیر تر باشد. و این طرح جز طراحی های خاص در انواع طرح های فرش محسوب می شود.

4- نقش اقتباسی و ترکمن

فرش یکی از محصولات مورد توجه ترکمن ها بوده که طرفداران ایرانی و خارجی خاص خود را دارد. بافت فرش های ترکمن نیز دارای زمینه ای قرمز تیره و نقشه ان به پای فیل مرسوم است، برخی از آن ها به 4 قسمت تقسیم شده که به قالی های چهار فصل معروف است. همینطور در این فرش ها طرح های جانوری و گل و گیاه نیز دیده می شود که بسیار چشم نواز و زیبا در کنار هم قرار گرته اند.

5- نقش خشتی و گل فرنگ

نقش خشتی از نقش های بسیار زیبای اصیل ایرانی هستند که در دوره های مختلف تاریخ توسط هنرمندان هر دوره بافته شده است که بسیار زیبا و چشمگیر می باشند و در هر طرح از آن ها رنگ ها متنوع و زیبایی به کار رفته است که البته در قدیم برای فرش ها بیش تر از رنگ قرمز استفاده می شد چرا که این رنگ نشانگر اصیل بودن فرش و یکی از موارد تشخیص در این زمینه بود که به افراد آن دوره نشان می داد این فرش اصل می باشد اما نشان های دیگر هم از جمله وجود خطاهایی در بافت هم بیانگر فرش اصل بود.

بافت فرش نوعی هنر ذهن محسوب می شود که توسط نخ بافته می شود و این هنر با رنگ های مختلف به نمایش در می آید و حتی می تواند بیانگر یک زندگی باشد که در نهایت تصویری بسیار زیبا با رنگ هایی متنوع ایجاد می شود که می تواند حس بسیار خوب را به اطرافیان و حتی خود بافنده منتقل کند و این مورد در قدیم بیش تر رونق داشت چرا که دستگاه های مجهزی جهت بافت فرش وجود نداشت و افراد هنرمند به صورت دستی به بافندگی می پرداختند و طرح هایی که در ذهن خود داشتند را بر روی فرش پیاده می کردند.