سقط جنین شرعاً حرام است و در هیچ حالتى جایز نبوده و توبه جدى از آن لازم است و باید دیه سقط جنین پرداخت شود که اگر علقه باشد دیه آن چهل دینار است و اگر مضغه باشد شصت دینار است و اگر استخوان بدون گوشت باشد هشتاد دینار است و دیه به وارث جنین با رعایت طبقات ارث پرداخت مىشود ولى وارثى که مباشر سقط جنین بوده از آن، سهمى ندارد. دینار شرعى معادل سکه طلا به وزن یک مثقال شرعى (6 /3 گرم) مى‌باشد و قیمت آن را مى‌توان از بازار بدست آورد.
در این مقاله احکام با طرح سوالاتی به بررسی مسئله سقط جنین می پردازیم:
سوال: آیا کشتن جنین در شکم حرام است؟ حکم آن، قبل و بعد از چهار ماهگی چیست؟ آیا فرد، قاتل حساب می شود و باید قصاص شود؟ در چه موقع این کشتن گناه محسوب می شود؟ چه موقع باید دیه پرداخت؟ چه موقع باید قصاص کرد؟ دیه را باید به چه کسی پرداخت؟
سقط جنین حرام و از گناهان کبیره است و مرتکب آن باید توبه کند و کفاره (دو ماه روزه متوالی) دارد. دیه آن هم از قرار زیر می باشد:
جنین از وقتى که در رحم قرار مى گیرد، به مدت 40 روز، نطفه است. و دیه اسقاط آن در این مدت 20 مثقال شرعى طلاى سکه دار است که هر مثقال، هیجده نخود مى باشد، پس از آن، 40 روز علقه یعنى خون بسته شده است و دیه آن 40 مثقال است، بعد، 40 روز مضغه یعنى پاره گوشتى است، که دیه آن 60 مثقال است. (که مجموع چهار ماه مى شود) پس از آن به صورت استخوان مى شود. و دیه آن 80 مثقال است. بعد گوشت روییده و صورت‌بندى مى شود، و دیه آن 100 مثقال است. و همین که روح در آن دمیده شد، چنانچه پسر باشد دیه او هزار مثقال و اگر دختر باشد 500 مثقال شرعى طلاى سکه دار است. و در تمام این صور، اگر عوض هر یک مثقال طلا، ده درهم نقره بدهند کافى است و اگر زن حامله از روى عمد کارى کند که جنین او سقط شود باید دیه آن را به تفصیلى که بیان شد به وارث جنین بپردازد و خود او از این دیه ارث نمى‌برد، بلى چنانچه ورثه جنین، او را عفو کنند دیه ساقط مى شود ولى در جنینى که روح دمیده شده، کفاره قتل بر او واجب است. (لنکرانى، محمد فاضل موحدى، جامع المسائل، ج1، ص 515)
اما در هر حال تا زنده به دنیا نیامده باشد مطلقاً قصاص ندارد.
پاسخ مراجع عظام تقلید نسبت به این سۆال، چنین است:
حضرت آیة الله العظمی خامنه ای (مد ظله العالی):
سقط جنین شرعاً حرام است و در هیچ حالتى جایز نبوده و توبه جدى از آن لازم است و باید دیه سقط جنین پرداخت شود که اگر علقه باشد دیه آن چهل دینار است و اگر مضغه باشد شصت دینار است و اگر استخوان بدون گوشت باشد هشتاد دینار است و دیه به وارث جنین با رعایت طبقات ارث پرداخت مىشود ولى وارثى که مباشر سقط جنین بوده از آن، سهمى ندارد. دینار شرعى معادل سکه طلا به وزن یک مثقال شرعى (6 /3 گرم) مى‌باشد و قیمت آن را مى‌توان از بازار بدست آورد.
حضرت آیة الله العظمی مکارم شیرازی (مد ظله العالی):
اسقاط جنین حرام است، ولى هرگاه جنین در مراحل ابتدایى باشد، و به صورت انسان کامل در نیامده باشد، و باقیماندن جنین در آن حالت و سپس تولّد ناقص آن به تصدیق اهل اطّلاع متدیّن باعث عسر و حرج شدید براى پدر و مادر گردد، پایان دادن به حاملگى جایز است، و احتیاطاً باید دیه را بدهند و دیه جنین بر کسانی است که در سقط دست داشته اند، و چنانچه مادر با میل و اختیار، خود را در اختیار طبیب قرار داده که سقط کند نیمی از دیه بر عهده اوست، و باید علاوه بر پرداخت دیه از گناه بزرگی که مرتکب شده اند بطور جدی توبه کنند و با اعمال نیک آینده گذشته را جبران نمایند و توجه داشته باشید جنین قبل از آن که روح در آن دمیده شود دارای پنج مرحله است، نطفه، علقه، مضغه، عظام و لحم، و دیه آن بنابر احتیاط واجب به شرح زیر است: در بیست روز اوّل (که نطفه است) 15 مثقال معمولی طلا، و در بیست روز دوّم (که علقه است) 30مثقال، و در بیست روز سوّم (که مضغه است) 45 مثقال، و در بیست روز چهارم (که عظام است) 60 مثقال، و در بیست روز پنجم ( که لحم است) قبل از آن که خلقت جنین کامل شود و در شکم مادر به حرکت درآید 75 مثقال، و پس از دمیدن روح در پسر دیه کامل، و در دختر نصف دیه کامل تعلّق می گیرد.
حضرت آیة الله العظمی صافی گلپایگانی (مد ظله العالی):
کشتن جنین مطلقا حرام است و دیه دارد که به وارث او در صورتی که سبب سقط نباشند می رسد و چنانچه ولوج روح هم شده باشد(جنین روح داشته باشد) کفاره هم دارد ولی تا زنده به دنیا نیامده باشد مطلقاً قصاص ندارد.
چند سوال از محضر آیة الله العظمی وحید خراسانی(دام ظله) در مورد دیه سقط جنین:
سوال: دیه سقط جنین چقدر است؟
حمل در چهل روز اول نطفه بوده و دیه آن بیست دینار (مطابق با 15 مثقال طلای متعارف) و چهل روز بعد علقه بوده و دیه آن چهل دینار و چهل روز بعد مضغه بوده و دیه آن شصت دینار است و دیه در بین این مراتب به همین حساب تقسیم میشود (هر دو روز یک دینار) و بعد از آنکه دارای استخوان شد هشتاد دینار و پس از آنکه گوشت پیدا کرد صد دینار و هنگامیکه روح در او دمیده شد اگر پسر باشد دیه او هزار دینار و اگر دختر باشد دیه او پانصد دینار است.
سوال: دیه سقط جنین بر عهده چه کسی می باشد؟
دیه بر عهده کسی است که متصدّی عمل سقط جنین بوده، پس اگر مادر با خوردن قرص بچه را سقط کرده بر عهده مادر است و اگر دکتر با آمپول زدن بچه را سقط کرده بر عهده دکتر است.
سوال: دیه سقط جنین به چه کسی باید پرداخت شود؟
اگر مادر متصدی سقط جنین شده دیه آن را باید به پدر یا در صورت فقدان پدر به سایر ورثه بپردازد و اگر پدر متصدی آن شده باید دیه را به مادر بدهد و اگر شخصی دیگر متصدی آن شده باید دیه را به پدر و مادر بدهد، و به عبارت دیگر هر کس مباشر در سقط است دیه به او نمی رسد ، و دیه به طبقه بعد باید داده شود و اگر پدر و مادر به سقط جنین راضی باشند هر چند مباشر در سقط نباشند ، احتیاط واجب این است که دیه به طبقه بعد داده شود و پدر و مادر دیه را نگیرند.
منابع:
سایت اسلام کوئیست
خبرگزاری حوزه