میلیون ها تلفن هوشمند در سراسر عربستان سعودی پیام هایی با مضمونی ناباورانه را برای هم ارسال می کردند: برداشته شدن قانون منع زنان از رانندگی در این کشور!
با اعلام این خبر موجی از شادی، بهت زدگی و تبریک در میان زنان این کشور به راه افتاد و بالاخره تلاش های این زنان برای دریافت حق رانندگی پس از وارد شدن به ورزشگاه ها به نتیجه رسید. ریوف المحیا، دانشجوی ۲۰ ساله از شهر ریاض می گوید:” باورنکردنی است. کمی گریه کردم. احساس خوبی است. احساس آزادی می کنم. آزادی تنها چیزی است که الان می توانم به آن فکر کنم”.
المحیا نیز مانند بسیاری از دیگر زنان سعودی در قسمت عقب خودرویی کرایه ای نشسته بود و یک راننده ی مرد او را به سمت مقصدش می برد که این خبر باورنکردنی اعلام شد. وی سعی کرد این خبر را به راننده بگوید اما به گفته ی المحیا راننده ی مرد از شنیدن این خبر خوشحال نشد. از بسیاری جهات، خیابان های شهر ریاض شب سه شنبه تفاوتی با روزها و شب های قبلی نکرده بود. مردها در کافه های صرفاً مردانه ی اصلی ترین خیابان پایتخت لم داده و مثل همیشه مشغول کشیدن سیگار و نوشیدن کافه بودند. رانندگان تاکسی نیز مانند قبل از خیابانی به خیابان دیگر می رفتند و مسافران را به مقصد می رساندند. مردان جوان نیز بی حوصله راه می رفتند و سعی می کردند چیزی برای سرگرم شدن پیدا کنند.
اما موضوع تمامی صحبت ها یک چیز مشابه بود؛ انگار تمامی شهر در یک اتاق نشیمن جمع شده بودند تا در مورد موضوعی مهم و جنجالی با هم صحبت کنند. یکی از این مردان جوان با دیدن خبرنگار زن مجله ی بلومبرگ فریاد زد:”حق رانندگ مبارک” و برخی دیگر نیز به شوخی می گفتند که چرا در حال رانندگی نیست. هیچ کدام از ان ها اسم خود را اعلام نکردند زیرا نمی خواستند سیاست های کشورشان را نقد کنند اما بسیاری از آن ها بر این باور بودند که دادن حق رانندگی به زنان اشتباه بوده است. اما این قانون به همین زودی می تواند به پر شدن خیابان های شهرهای بزرگ از رانندگان زن منجر شود؟
زنان سعوودی آمادگی رانندگی کردن را ندارند زیرا از لحاظ فرهنگی و قانونی بخش منزوی شده ی جامعه بوده اند و یکی از این مردان جوان که ۲۸ سال سن دارد و اهل ریاض است بر این موضوع صحه می گذارد و به گفته ی او بسیاری از خانواده ها با رانندگی کردن زنان و دختران خود مخالفند. اما به نظر می رسد اتفاقات زیادی در فضای اجتماعی و حقوقی عربستان در حال رخ دادن بوده و باید انتظار تغییرات بیشتری در آینده را نیز داشت. تنها یک هفته قبل، دولت این کشور یک مقام مذهبی منطقه ای را پس از این که ویدیویی از او در حال مسخره کردن ایده ی رانندگی کردن زنان در رسانه های اجتماعی عربستان پخش شد از کار تعلیق کرد.
وی در این ویدیو ادعا کرده بود که زنان در کل قوه ی تشخیص اخلاقی سستی داشته و ظرفیت مغزی پایینی دارند و به قول خودش «یک چهارم مغز» در شرایط بحرانی و خاص نمی تواند رانندگی مناسبی داشته باشد. بعد از این که این دستور از جانب پادشاه سعودی اعلام شد هشتگی در توئیتر ترند شد با این عنوان:” زن خانه ی من رانندگی نخواهد کرد”.
مونا ابراهیم ۲۷ ساله که همراه با دوستش در خیابان قدم می زد در این باره می گوید:” به نطر من این تصمیم مقداری جسورانه بوده است، می دانید منظورم چیست؟ در ابتدا نمی دانیم که از کجا شروع کنیم و شرایط [این قانون] چیست؟ همچنین چیزی که مرا نگران می کند محدودیت های سنی است. شاید بگویند زنان بالای ۴۰ سال چنین حقی دارند”. بر اساس این قانون و به گزارش آژانس خبری رسمی عربستان سعودی، زنان از ماه ژوئن سال آینده ی میلادی می توانند برای دریافت گواهینامه رانندگی اقدام کنند. کمیته هایی از وزارتخانه های مختلف بر مفاد این قانون و نحوه ی اجرای آن نظارت داشته و نتیجه ی بررسی های خود را ظرف یک ماه اعلام خواهند کرد.
منال الشریف، فعال مدنی که جریان حق رانندگی برای زنان را در سال ۲۰۱۱ راه اندازی کرد در حساب توئیتری خود چنین گفته است:” امروز تلاش های ما از سال ۱۹۹۰ تا روزی که حق رانندگی زنان [به طور عملی] به اجرا درآید به ثمر نشست. ما مسیر مبارزه خود را برای درخواست پایان دادن به قیومیت مردان ادامه خواهیم داد”. الشریف قبلاض به دلیل رانندگی کردن در داخل کشور دستگیر شده و تنها پس از امضای تعهدنامه ای مبنی بر شرکت نکردن در کمپین های مبارزاتی آینده و رانندگی نکردن توانست آزاد شود. در گذشته زنانی که علیه قانون منع رانندگی زنان اعتراض می کردند به شدت مورد انتقاد قرار گرفته و در جامعه بدنام می شدند.
در سال ۱۹۹۰ در ریاض، گروهی از زنان که در اعتراض به ممنوعیت رانندگی زنان با هم به رانندگی پرداخته بودند بازداشت شدند و با اعلام نامشان در رسانه ها به شدت تحقیر شدند. بسیاری از آن ها شغل هایشان را از دست دادند و برای سال ها بدنام ماندند.
عزیزه یوسف که یکی از فعالان حقوق زن است از شاه کشور و “تمامی زنانی که از دهه ۱۹۹۰ تاکنون در کمپین های اعتراضی شرکت کرده و به درخواست حقوق خود ادامه داده” تشکر کرده است. اگر چه عزیزه بوسف در اعتراضات و کمپین های دهه ی ۱۹۹۰ حضور نداشته اما در اعتراضات و جنبش های سال های ۲۰۱۱ و ۲۰۱۳ شرکت فعال داشته است. وی در یک تماس تلفنی از مکه چنین گفته است:” همه هیجان زده هستند. تلفن من بی وقفه زنگ می خورد. همه هیجان زده و خوشحال هستند و به نظر من این یک موفقیت بزرگ است”. وی گفته که در اولین فرصت برای بدست آوردن گواهینامه و اجازه رانندگی اقدام خواهد کرد: .وی در این باره گفته است:” می خواهم شماره یک [نفر اول] باشم. امیدوارم که شماره گواهینامه ی من ۰۰۰۱ باشد”.
